Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài 21: Câu cảm thán

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 8 - Bài 21: Câu cảm thán

1. Mỗi bạn hãy nói một câu bộc lộ tình cảm của mình với một NGƯỜI THÂN mà em yêu quý.
2. Tiết 88: Câu cảm thán
3. 1. Phân tích ngữ liệu: Thảo luận nhóm bàn: Đọc ví dụ a, b (sgk-tr43) Tìm câu cảm thán? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cảm thán?
4. a) Hỡi ơi lão Hạc! Thì ra đến lúc cùng lão cũng có thể làm liều như ai hết... Một người như thế ấy!... Một người đã khóc vì trót lừa một con chó!... Một người nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy đến hàng xóm láng giềng... Con người đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh Tư để có ăn ư? Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn... Dấu hiệu nhận biết: + Từ cảm thán: “Hỡi ơi”. + Kết thúc bằng dấu chấm than (!)
5. Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối b) Ta say mồi đứng uống ánh trăng tan? Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn Ta lặng ngắm giang sơn ta đổi mới? Đâu những bình minh cây xanh nắng gội, Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng? Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng Ta đợi chết mảnh mặt trời gay gắt, Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật? Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu? Dấu hiệu nhận biết: + Từ cảm thán: “Than ôi!” Kết thúc bằng dấu chấm than (!)
6. Khi viết đơn, biên bản, hợp đồng hay trình bày kết quả giải một bài toán, có thể dùng câu cảm thán không? Vì sao?
7. Câu cản thán dùng để bộc lộ trực tiếp cảm xúc của người nói (người viết). Ngôn ngữ trong các văn bản hành chính – công vụ nói chung và trong trình bày kết quả các văn bản khoa học là ngôn ngữ của tư duy lô-gíc cần độ chính xác và khách quan cao, vì thế không được phép dùng kèm các câu cảm thán.
8. a. Đẹp vô cùng Tổ quốc ta ơi! Tự hào b. Bỗng lòe chớp đỏ Thương xót Thôi rồi , Lượm ơi! c. Ha ha! Một lưỡi gươm! Vui mừng Câu cảm thán bộc lộ cảm xúc rất đa dạng: tự hào, sung sướng, vui mừng, thán phục; đau đớn, hối hận, nuối tiếc, trách móc . ->Việc xác định cảm xúc cho câu cảm thán phải căn cứ vào từ ngữ cảm thán và ngữ cảnh cụ thể.
9. Câu cảm thán là câu dùng để bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc của người nói, người viết đối với người, sự vật, sự việc được nói tới. Câu cảm thán được cấu tạo nhờ 2. Ghi nhớ: những từ ngữ cảm thán như: ôi, than ôi, hỡi ơi, chao ơi (ôi), trời ơi; thay, biết bao, xiết bao, biết chừng nào, Khi viết, câu cảm thán thường kết thúc bằng dấu chấm than.
10. Lưu ý Có trường hợp câu cảm thán được kết thúc bằng dấu chấm hoặc dấu chấm lửng. VD: Ôi, con đã cho bố bất ngờ quá lớn. Không phải câu nào chứa dấu chấm than/ từ cảm thán/ bộc lộ cảm xúc cũng là câu cảm thán. VD: - Một người như thế ấy! - Có biết bao người đã ra trận và mãi mãi không trở về.
11. Bài tập nhanh a. Anh đến muộn quá. Trời ơi, anh đến muộn quá! Hãy thêm các từ ngữ cảm b. Trăng đêm nay đẹp. thán và dấu chấm than để chuyển đổi các câu sau Trăng đêm nay đẹp biết bao! thành câu cảm thán: c. Chân tôi đau quá. Ôi, chân tôi đau quá!
12. II. Luyện tập
13. Bài tập 1: Những câu sau đây có phải đều là câu cảm thán không? Vì sao? a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá, ân hận mãi.
14. Những câu câu cảm thán có chứa từ ngữ cảm thán là: a) Than ôi! Sức người khó lòng địch nổi với sức trời! Thế đê không sao cự lại được với thế nước! Lo thay! Nguy thay! Khúc đê này hỏng mất. b) Hỡi cảnh rừng ghê gớm của ta ơi! c) Chao ôi, có biết đâu rằng: hung hăng, hống hách láo chỉ tổ đem thân mà trả nợ cho những cử chỉ ngu dại của mình thôi. Tôi đã phải trải cảnh như thế. Thoát nạn rồi, mà còn ân hận quá,
15. TRÒ CHƠI: 2 nhóm (nam, nữ) cùng thảo luận trong 5’ để trả lời bài 2 (SGK – tr44) Vòng Sau 5’, 2 nhóm lần lượt cử đại 1 diện trả lời Ai nhanh Nhóm nhanh và đúng nhất sẽ được 2 điểm, nhóm xong sau sẽ được 1 hơn? điểm
16. Bài tập 2: (SGK/44,45
17. Ai làm cho bể kia đầy Lời than thở của người nông Cho ao kia cạn cho gầy cò con? dân dưới chế độ phong kiến. Lời than thở của người chinh Xanh kia thăm thẳm từng trên phụ trước nỗi truân chuyên do Vì ai gây dựng cho nên nỗi này? chiến tranh gây ra. Tôi có chờ đâu, có đợi đâu Tâm trạng bế tắc của nhà thơ Đem chi xuân lại gợi thêm sầu trước cuộc sống (trước CMT8) Anh mà chết là chỉ tại cái tội Sự ân hận của Dế Mèn trước ngông cuồng dại dột của tôi. cái chết thảm thương, oan ức Tôi biết làm thế nào bây giờ? của Dế Choắt.
18. Ai làm cho bể kia đầy Cho ao kia cạn cho gầy cò con? Đều bộc lộ tình cảm, Xanh kia thăm thẳm từng trên cảm xúc, nhưng không Vì ai gây dựng cho nên nỗi này? phải là câu cảm thán, vì không có hình thức đặc Tôi có chờ đâu, có đợi đâu trưng của kiểu câu cảm Đem chi xuân lại gợi thêm sầu thán (từ ngữ cảm thán và dấu chấm than). Anh mà chết là chỉ tại cái tội ngông cuồng dại dột của tôi. Tôi biết làm thế nào bây giờ?
19. GV sẽ đưa 4 ô cửa tương ứng với 4 câu hỏi Vòng Mỗi nhóm sẽ lựa chọ cho mình 2 ô 2 cửa và trả lời Ô cửa bí mật Trả lời đúng 1 câu được 1 điểm, sai sẽ nhường quyền cho đội bạn
20. Đặt một câu cảm thán bộc lộ cảm xúc của mình khi nhận được một món quà bất ngờ. Đặt một câu cảm thán 1 phù hợp với hình trên.2 Đặt một câu cảm thán Đặt câu cảm thán bộc lộ cảm phù hợp với hình trên.3 xúc khi nhìn thấy mặt trời mọc.4 20