Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Chiếc lược ngà

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Chiếc lược ngà

1. CHIẾC LƯỢC NGÀ - Nguyễn Quang Sáng_
2. NỘI DUNG BÀI HỌC I. Tìm hiểu chung II. Đọc hiểu văn bản III. Tổng kết
3. I. TÌM HIỂU CHUNG Dựa vào phần tìm hiểu ở nhà, hãy trình bày hiểu biết của bản 1. Tác giả than em về tác giả Phạm Quang Sáng và truyện ngắn Chiếc lược ngà? • Tên: Nguyễn Quang Sáng • Năm sinh: 1932 • Quê quán: huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang • Sự nghiệp sáng tác: truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch bản phim và hầu như chỉ viết về con người Nam Bộ trong hai cuộc kháng chiến cũng như sau hòa bình. • Văn ông giản dị, mộc mạc nhưng sâu sắc, đậm đà chất Nam Bộ
4. I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Tác giả SỰ NGHIỆP SÁNG TÁC • Truyện ngắn: Con chim vàng (1957), Chiếc lựợc ngà (1966) • Truyện vừa: Câu chuyện bên trận địa pháo (1966), Cái áo thằng hinh rơm” (1975) • Tiểu thuyết: Nhật kí người ở lại (1962), Dòng sông thơ ấu (1985) • Kịch bản phim: Mùa gió chướng (1977), Cánh đồng hoang (1978)
5. I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm Hoàn cảnh sáng tác: Truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” được viết năm 1966, khi tác giả hoạt động ở chiến trường Nam Bộ trong thời kì kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra ác liệt. Xuất xứ: Văn bản thuộc phần giữa của truyện. Thể loại: truyện ngắn Ngôi kể: ngôi thứ nhất Tác dụng: Nhân vật người kể chuyện xưng “tôi” (bác Ba - bạn của ông Sáu, cũng là người chứng kiến khách quan toàn bộ câu chuyện về cảnh ngộ éo le của cha con ông Sáu)
6. I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm Ý nghĩa nhan đề: THẢO LUẬN CẶP ĐÔI • Thời gian: 3 phút • Nhiệm vụ: Em hãy nêu suy nghĩ về nhan đề của truyện? ­ Nhan đề là một cụm danh từ gồm: + “ Chiếc lược”: là một đồ vật ( vật dụng sinh hoạt) bé nhỏ bình thường. + Kết hợp với phụ ngữ “ ngà”: ngà voi, rất quý giá.
7. 2. Tác phẩm - Chiếc lược ngà là hình ảnh, chi tiết trung tâm của tác phẩm, gắn kết cuộc đời, tính cách của các nhân vật và góp phần khắc họa sâu nội dung truyện. • chiếc lược ngà là mơ ước, là món quà Bé Thu đầu tiên và cũng là kỷ vật cuối cùng của người cha • chiếc lược ngà là tất cả tình thương Ông Sáu nỗi nhớ ông gửi gắm cho cô con gái bé bỏng. • chiếc lược ngà là sự trao gửi thiêng liêng giữa người cán bộ cách mạng với đứa con Bác Ba gái của người đồng đội đã nằm lại nơi chiến trường. Cha con • chiếc lược ngà là biểu tượng thiêng liêng bất diệt và cầu nối ông Sáu tình cảm sâu nặng của hai cha con.
8. I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm Tình huống truyện số 1: Tình cảm bé Thu dành cho Ba Một tuổi ba đi kháng chiến Những năm tuổi Nhận ra Ba là thơ đợi chờ lúc chia tay mòn mỏi Ba ngày ở nhà, Tám năm sau ba Thu không nhân trở về Ba
9. I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm Tình huống truyện số 2: Tình yêu của Cha dành cho con Ông Sáu ra đi mang theo lời dặn của con Gửi lại cho Ở chiến khu nhớ đồng đội con da diết Hi sinh, không kịp Làm chiếc lược trao cho con ngà “ Khi nào ba về ba mua cho con một cây lược nghe ba!”
10. Tóm tắt nội dung đoạn trích Ông Sáu về thăm gia đình. Bé Thu Thu nhận ra ba cũng là lúc ông Sáu không nhận ba vì vết thẹo trên mặt. phải ra đi. Ông Sáu dồn hết tình cảm vào làm Trước lúc hi sinh, ông còn kịp trao chiếc lược ngà cây lược cho bác Ba
11. I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Tác phẩm Bố cục • “Từ đầu tuột Phần 2 xuống”: • Diễn biến tâm lí và tình • Phần còn lại cảm của bé Thu trong • Tình cha con sâu lần ông Sáu về thăm nặng và cao đẹp của nhà. ông Sáu. Phần 1
12. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 1. Nhân vật bé Thu a. Trước khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: THẢO LUẬN NHÓM + Khi gặp ông Sáu: ngơ ngác, sợ hãi, lảng tránh, ngờ vực, lạnh nhạt. + •HaiHãy ngày tìm saunhững đó bé chi Thutiết thể vẫn hiện không tâm nhận trạng, cha,thái lại độ xanhân lánh vật ông bé Sáu, bướng Thu trước khi nhận ông Sáu là ba? bỉnh, ­ương ngạnh: nói trống không, hất trứng cá, bỏ về nhà • Em nhận xét gì về thái độ của bé Thu? ngoại • Sự ương cự tuyệt ngạnh một đó cách của quyết bé Thuliệt có trước đáng sự trách quan haytâm, không? chăm sóc Tại của ông Sáu vì nghĩ rằngông không phải là cha mình.sao? Gan lì, ương bướng, cương quyết Bé Thu là một em bé rất ngây thơ, hồn nhiên song cũng có cá tính mạnh mẽ, yêu ghét rõ ràng, tình cảm với ba chân thành, sâu sắc.
13. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 1. Nhân vật bé Thu a. Trước khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: Phản ứng của bé Thu có đáng trách không? - Sự ngang ngạnh và hành động ngang ngược của Thu không đáng trách. Cô bé không nhận ông Sáu là cha vì cô bé chỉ nhớ một người duy nhất là cha, đó là người chụp chung ảnh với má. Ông Sáu có thêm vết thẹo trên má khi bị thương nên khác với người trong ảnh. Đó thực sự là tình yêu thương sâu sắc và cảm động mà Thu dành cho người cha của mình. => Miêu tả thái độ, hành động bất thường của cô bé, tác giả đã tái hiện hoàn cảnh éo le trong chiến tranh; đồng thời khắc họa được hình ảnh một cô bé đầy cá tính.
14. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 1. Nhân vật bé Thu b. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: THẢO LUẬN CẶP ĐÔI Theo dõi đoạn: “Đến lúc chia tay tuột xuống” (SGK) ? Sáng hôm sau, ông Sáu phải lên đường Thu có thái độ và hành động gì? ? Vì sao Thu lại thay đổi thái độ và chịu gọi ông Sáu là ba? ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc họa nhân vật của tác giả? Qua miêu tả của tác giả em thấy Thu là một cô bé ntn?
15. 1. Nhân vật bé Thu b. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: - Thái độ: vẻ mặt sầm lại... ­ Hành động: + Kêu thét lên... + ôm chặt lấy cổ, hôn tóc, hôn cổ, hôn vai và hôn cả vết thẹo + Hai chân câu chặt lấy ba... Sự nghi ngờ được ngoại giải tỏa. Cuống quýt, ân hận, hối tiếc không muốn ba đi. Þ Yêu cha mãnh liệt, sâu sắc. Þ Thu là một cô bé rất cá tính,tình cảm thật sâu sắc mạnh mẽ nhưng cũng thật dứt khoát, rạch ròi.
16. b. Khi bé Thu nhận ra ông Sáu là ba: - Được bà ngoại trò chuyện, tìm ra lí do Thu không nhận ông Sáu là cha và khuyên nhủ, con bé lăn lộn suốt đêm không ngủ được, nó ân hận rồi căm thù giặc và thương ba nó vô hạn. - Khi cô bé bắt gặp cái nhìn trìu mến và và buồn rầu cảu ba thì “ đôi mắt mênh mông của con bé bỗng xôn xao”. - Tiếng gọi ba cất lên trong sâu thẳm tâm hồn bé bỏng của con bé, sự khao khát tình cha con bị kìm nén bỗng bật lên, tiếng gọi suốt 8 năm chờ đợi. - Khi buộc phải chia tay, Thu ao ước được ba mua cho cây lược ngà, cho thấy cô muốn có vật kỉ niệm của ba để được thấy ba luôn bên mình. => Bé Thu có tình yêu thương cha mãnh liệt, vô bờ. Miêu tả những biến đổi tình cảm của bé Thu, tác giả đã một lần nữa tô đậm tình yêu thương ba của cô bé. Qua đó, ta thấy Thu bướng bỉnh, cá tính nhưng cũng rất giàu tình cảm.
17. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 2. Nhân vật ông Sáu: Cùng đọc văn bản và tìm những chi tiết miêu tả tâm trạng, thái độ, hành động của ông Sáu qua bốn giai đoạn: Lần đầu Những ngày Lúc Khi ở gặp con nghỉ phép chia tay căn cứ
18. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 2. Nhân vật ông Sáu: Lần đầu tiên gặp con Những ngày nghỉ phép • ..nhún chân nhảy thót lên, • “... anh chẳng đi đâu xa,lúc • ..bước vội vàng với những nào cũng vỗ về con... bước dài...gọi con! • mong được nghe một tiếng • ...mặt anh sầm lại hai tay ba của con buông xuống như bị gãy...”. • ...khổ tâm đến nỗi không khóc được... • trong bữa cơm...vung tay đánh con...”. Nhận xét: v Lần đầu gặp con: Vui mừng khôn xiết,khát khao được gặp con Hụt hẫng, đau đớn,thất vọng khi con bỏ chạy. v Những ngày nghỉ phép: Quan tâm đến con Đau đớn tột cùng khi con không nhận cha.
19. II. ĐỌC HIỂU CHI TIẾT 2. Nhân vật ông Sáu: Lúc chia tay: * Khi ở căn cứ: • “... chỉ đứng nhìn • Ân hận khi đã lỡ đánh con. buồn rầu... • Làm cây lược cho con • ôm con, một tay rút • Gò lưng, tẩn mẩn khắc từng nét khăn lau nước trên chiếc lược. mắt...” • Mài lên tóc cho bóng, mượt. • Trước khi hy sinh nhờ bác ba trao chiếc lược ngà cho con gái. Nhận xét: v Sung sướng,hạnh phúc nghẹn ngào khi được đón nhận tình cảm của con v Yêu thương con vô bờ bến.