Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Phân tích một tác phẩm truyện

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Phân tích một tác phẩm truyện

1. PHÂN TÍCH MỘT TÁC PHẨM TRUYỆN
2. HOẠT ĐỘNG 1 KHỞI ĐỘNG
3. Em hãy kể tên một tác phẩm truyện mà em yêu thích và nêu ít nhất hai lý do vì sao em yêu thích tác phẩm đó.
4. HOẠT ĐỘNG 2 HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
5. I. Định hướng 1. Yêu cầu chung
6. Cần phân tích được nội dung chủ Khi viết cần tránh sa đà vào kể lại đề; dẫn ra và phân tích tác dụng nội dung văn bản mà không phân của một số nét đặc sắc về hình tích, lí giải, đánh giá, các thức nghệ thuật được dùng trong phương diện nội dung và hình tác phẩm, từ đó, nêu lên nhận xét, thức của tác phẩm hoặc vừa kể lại, đánh giá của bản thân về hiệu quả vừa “chêm xen” các nhận xét tản thẩm mĩ của những nét đặc sắc ấy. mát, vụn vặt. Các ý kiến, nhận xét về tác phẩm cần được khái quát thành luận điểm và được làm rõ bằng việc Bài văn phân tích một tác phân tích dựa trên văn bản của nhà văn cùng sự phẩm truyện có thể yêu cầu cảm nhận của bản thân. Số lượng luận điểm phân tích toàn bộ tác phẩm, trong bài viết tuỳ thuộc vào sự phức tạp, phong đoạn trích hoặc tập trung vào phú, của tác phẩm cần phân tích nhưng thông một số yếu tố nội dung, hình thường, khoảng từ 2 - 3 luận điểm chính được thức của tác phẩm truyện. nêu lên và làm rõ trong bài viết là phù hợp.
7. 2. Những điều cần chú ý để viết bài phân tích một tác phẩm truyện
8. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 Những điều cần chú ý để viết bài phân tích một tác phẩm truyện Đọc văn bản sau: Bố - Nguyễn Ngọc Thuần- Tôi đi học dưới đồng bằng. Còn bố tôi, từ nơi núi đồi hiểm trở, ông luôn dõi theo tôi. Bao giờ cũng vậy, ông mặc chiếc áo kẻ ô phẳng phiu nhất, xuống núi vào cuối mỗi tuần. Ông rẽ vào bưu điện để nhận những lá thư tôi gửi. Lặng lẽ, ông vụng về mở nó ra. Ông xem từng con chữ, lấy tay chạm vào nó, rồi ép vào khuôn mặt đầy râu của ông. Rồi lặng lẽ như lúc mở ra, ông xếp nó lại, nhét vào bao thư. Ông ngồi trầm ngâm một lúc, khẽ mỉm cười rồi đi về núi. Về đến nhà, ông nói với mẹ tôi:“Con mình vừa gửi thư về”. Ông trao thư cho bà. Bà lại cẩn thận mở nó ra, khen: “Con mình viết chữ đẹp quá! Những chữ tròn, thật tròn, những cái móc thật bén. Chỉ tiếc rằng không biết nó viết gì. Sao ông không nhờ ai đó ở bưu điện đọc giùm?”. Ông nói: “Nó là con tôi, nó viết gì tôi đều biết cả”. Rồi ông lấy lại thư, xếp vào trong tủ cùng với những lá thư trước, những lá thư được bóc ra nhìn ngắm, chạm mặt rồi cất vào, không thiếu một lá, ngay cả những lá đầu tiên nét chữ còn non nớt. Hôm nay là ngày đầu tiên tôi bước chân vào trường đại học. Một ngày khai trường đầu tiên không có bố. Bố tôi đã mất. Nhưng tôi biết bố sẽ đi cùng tôi trên những con đường mà tôi sẽ đi, suốt cả hành trình cuộc đời. (Theo Nguyễn Ngọc Thuần, Bồi dưỡng học sinh vào lớp 6 môn Tiếng Việt, NXB Giáo dục Việt Nam, 2012) Hãy chia sẻ những điều cần phải làm khi truyện ngắn trên.
9. Chủ đề Đặc sắc nghệ thuật Ca ngợi tình phụ + Ngôi kể: ngôi thứ nhất, tử thiêng liêng, đặc qua lời người con. biệt là tình yêu + Nhân vật người cha được thương của người khắc hoạ qua gia cảnh, cử cha với con. chỉ, lời nói, + Ngôn ngữ kể chuyện giản dị, mộc mạc, chân thành
10. Xác định luận điểm Liên hệ so sánh với các chính của bài viết: sáng tác cùng đề tài/ chủ + Phân tích nội dung đề: Nói với con (Y chủ đề của truyện. Phương); Chiếc lược ngà + Phân tích đặc sắc (Nguyễn Quang Sáng) nghệ thuật của truyện.
11. b. Những lưu ý khi phân tích tác phẩm truyện - Đọc kĩ văn bản truyện, xác định chủ đề của truyện. - Xác định các đặc sắc nghệ thuật của truyện như: nhan đề, ngôi kể, cốt truyện, tình huống truyện, nhân vật, ngôn ngữ của nhân vật và của người kể chuyện ; làm rõ tác dụng của những yếu tố này trong việc thể hiện chủ đề, ý nghĩa của tác phẩm. - Xác định các luận điểm trong bài viết; lựa chọn các bằng chứng từ tác phẩm truyện cho mỗi luận điểm. - Liện hệ, so sánh với những tác giả, tác phẩm khác có cùng đề tài, chủ đề để nhận xét điểm gặp gỡ và sáng tạo tiêng của tác giả được thể hiện trong tác phẩm truyện; liện hệ với bối cảnh đọc hiện tại, với bản thân để suy nghĩ, nhận xét về tác động, ý nghĩa của tác phẩm với người đọc và với chính bản thân em.
12. II. Thực hành 1. Thực hành viết theo các bước Đề: Phân tích truyện ngắn “Làng” của Kim Lân
13. PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 Lập dàn ý cho bài văn phân tích truyện ngắn “Làng” của Kim Lân Mở bài Giới thiệu nhan đề, tác giả, thể loại và nhận xét chung về truyện: .. Luận điểm 1: Phân tích nội dung chủ đề truyện: + Nêu và phân tích làm sáng tỏ chủ đề: .. + Nhận xét về chủ đề của truyện: Luận điểm 2: Phân tích, đánh giá các đặc sắc nghệ thuật để làm rõ chủ đề của Thân bàitruyện và hiệu quả thẩm mĩ của đặc sắc đó: + Đặc sắc về nhan đề: . + Tình huống truyện: . + Đặc sắc về nhân vật và nghệ thuật xây dựng nhân vật: .. - Một số đặc sắc nghệ thuật khác trong truyện: ngôi kể, điểm nhìn, ngôn ngữ, Nhận xét khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của truyện: .. Kết bài Nêu tác động của truyện đối với cá nhân người viết bài:
14. a. Bước 1: Chuẩn bị - Xác định yêu cầu của đề bài: + Nội dung cần làm rõ: những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn “Làng” của Kim Lân. + Kiểu văn bản chính: nghị luận văn học. - Người đọc bài viết: những người yêu mến, quan tâm đến tác phẩm “Làng” của Kim Lân.
15. b. Bước 2: Tìm ý và lập dàn ý * Tìm ý Chủ đề truyện Làng: là tình yêu làng, yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân buộc phải rời làng để tản cư và cuộc đời đầy thăng trầm của nhân vật: "Ông Hai".
16. Truyện có những đặc sắc nghệ thuật Tình huống Nghệ thuật miêu tả Ngôn ngữ nhân vật ông Hai: Ngôn truyện: Truyện tâm lí nhân vật sâu sắc ngữ mang đậm chất khẩu ngữ và là lời xây dựng cốt và tinh tế: Tác giả miêu ăn tiếng nói của người nông dân. Lời truyện tâm lí, tình tả rất cụ thể, gợi cảm trần thuật và lời nhân vật có sự thống huống thử thách nội tâm nhân vật: các diễn biến nội tâm nhất về sắc thái, giọng điệu do truyện Ông Hai nghe tin qua ý nghĩ, hành vi, được trần thuật chủ yếu theo điểm làng theo Tây, đây ngôn ngữ. Đặc biệt nhà nhìn của ông Hai, dù vẫn dùng cách là tình huống thể văn đã diễn tả rất đúng, trần thuật ở ngôi thứ ba. Ngôn ngữ hiện tâm trạng, rất ấn tượng về sự ám nhân vật ông Hai vừa có nét chung phẩm chất nhân ảnh, day dứt trong tâm của người nông dân, vừa mang đậm vật chân thực. trạng nhân vật. cá tính của nhân vật.
17. Truyện gợi cảm xúc, suy nghĩ: Vẻ đẹp tâm hồn của ông Hai làng Chợ Dầu tiêu biểu cho những người nông dân Việt Nam tuy trình độ văn hoá thấp nhưng đã có ý thức giác ngộ cao, tha thiết yêu quê hương, Tổ quốc.
18. Lập dàn ý
19. - Kim Lân là nhà văn chuyên viết truyện ngắn của nền văn học hiện đại Việt Nam Mở với sở trường viết về những sinh hoạt làng quê, cảnh ngộ của người nông dân. bài - Truyện ngắn “Làng” khai thác đề tài tình yêu làng, lòng yêu nước của người nông dân kháng chiến.
20. Luận điểm 1: Phân tích nội dung chủ đề truyện - Chủ đề: Truyện ca ngợi tình yêu làng, yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân. + Thể hiện qua nhân vật ông Hai khi nghe tin đồn làng theo Tây (sững sờ, đau đớn, ám ảnh như biến thành con người khác, dù không còn chỗ để đi nhưng vẫn nhất định không về làng vì “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Thân Tây mất rồi thì phải thù”; ) và nghe tin cải chính (vui sướng đi khoe khắp bài mọi người, hả hê khoe cả tin nhà mình bị Tây đốt nhẵn,...). + Thể hiện qua các nhân vật khác: như bà Hai cũng đau lòng trước tin đồn dữ về làng; như mụ chủ nhà dù nhiều chuyện nhưng khi nghe tin làng chợ Dầu của ông Hai không theo Tây thì vui ra mặt, + Nhận xét về chủ đề của truyện: truyện ca ngợi những người nông dân Việt Nam cần cù, chất phác nhưng luôn cháy bỏng tình yêu quê hương, yêu đất nước. Họ đã góp phần làm nên thắng lợi của cách mạng và là nhân tố trong sự nghiệp xây dựng đất nước.