Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận về một đoạn thơ

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn nghị luận về một đoạn thơ

1. Đề bài: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” có những câu thơ thật hay và xúc động về những xúc cảm của nhà thơ Thanh Hải trước vẻ đẹp của mùa xuân đất nước: Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy trên lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao Bằng một đoạn văn khoảng 12 câu theo phép lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp, em hãy làm rõ những xúc cảm đó của nhà thơ. Trong đoạn văn có sử dụng câu ghép và phép nối (gạch chân - chú thích rõ câu ghép và từ ngữ làm phép nối).
2. b. Tìm ý (Tìm lĩ lẽ, dẫn chứng) 1. Xác định từ ngữ chủ đề của đề bài. 2. Đặt và trả lời câu hỏi “như thế nào” cho từ ngữ chủ đề. 3. Sắp xếp lí lẽ theo trình tự hợp lí 4. Cảm xúc ấy được biểu hiện qua những câu thơ, từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật nào? Và tác dụng của những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệ thuật ấy?
3. Tìm ý (Tìm lĩ lẽ, dẫn chứng) Đề bài: Bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ” có những 1. Từ ngữ chủ đề: xúc cảm câu thơ thật hay và xúc động của nhà thơ Thanh Hải trước vẻ đẹp của mùa xuân đất nước: 2. “Những xúc cảm đó của nhà Mùa xuân người cầm súng thơ” được thể hiện như thế nào? Lộc giắt đầy trên lưng Mùa xuân người ra đồng - Tự hào, yêu mến Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả - Náo nức, hân hoan Tất cả như xôn xao 3. Sắp xếp lí lẽ theo trình tự hợp lí Bằng một đoạn văn khoảng 12 câu theo phép lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp, em hãy làm rõ những xúc cảm đó của nhà thơ. Trong đoạn văn có sử dụng câu ghép và phép nối (gạch chân – chú thích rõ câu ghép và từ ngữ làm phép nối).
4. Ý 1 (Lí lẽ 1). Niềm tự hào, yêu mến về 4. Cảm xúc ấy được biểu hiện qua những câu thơ, từ Mùangữ, xuân hình ảnh, biện những con người làm nên mùa xuân pháp nghệ thuật nào? Và tác dụng của những từ ngữ, hình ảnh, biện pháp nghệđất nước. thuật ấy? người người Mùa xuân người cầm súng cầm súng ra đồng Lộc giắt đầy trên lưng Mùa xuân người ra đồng người chiến sĩ người nông dân Lộc trải dài nương mạ bảo vệ quê hương. lao động sản xuất Hai lực lượng tiêu biểu, hai nhiệm vụ quan trọng nhất Thực Ẩn dụ Thành quả, Lá ngụy trang, Lộc sức sống, lá mạ non niềm tin
5. Ý 2 (Lí lẽ 2): Niềm náo nức, hân hoan trước khí thế của đất nước khi vào xuân. Hối hả Từ láy Xôn xao Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xaoxao Khẩn trương, Phấn chấn, hăng say rộn ràng Điệp ngữ “Tất cả” Reo vui trước khí thế tưng bừng
6. Xác định và đặt câu hỏi “như thế nào” cho từ ngữ chủ đề (xác định ý -lí lẽ). Các ý đó được thể hiện qua những câu thơ, hình Tìm ý ảnh, từ ngữ và biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng của những hình ảnh, từ ngữ, biện pháp nghệ thuật ấy?
7. Hoàn thành sơ đồ dàn ý cho thân bài bằng cách điền vào chỗ trống các từ ngữ phù hợp “người cầm súng, người ra đồng” “lộc” “trải dài, giắt đầy” Điệp ngữ Náo nức , hân hoan (2 câu thơ sau) “hối hả, xôn xao” nhanh
8. (1)Những xúc cảm của nhà thơ Thanh Hải về mùa xuân đất nước đã được diễn tả thật sâu sắc trong khổ hai của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”.(2) Trước hết, những tình cảm ấy được diễn tả vừa cụ thể, vừa khái quát với niềm tự hào, yêu mến của tác giả về những con người làm nên mùa xuân đất nước: “Mùa xuân người cầm súng/Lộc giắt đầy trên lưng/Mùa xuân người ra đồng/ Lộc trải dài nương mạ”.(3) Hình ảnh “người cầm súng” và “người ra đồng” là những con người cụ thể với hai nhiệm vụ cơ bản của đất nước ta trong suốt quá trình phát triển lâu dài: chiến đấu và sản xuất, bảo vệ và dựng xây.(4) Mùa xuân không chỉ mang đến tiếng gọi của những cố gắng mới và hi vọng mới của quê hương đất nước đang trên đà thay đổi, phát triển mà mùa xuân còn chắp thêm đôi cánh sức mạnh cho con người, chuẩn bị cho con người những “lộc” non căng tràn sức sống.(5) Từ “lộc” vừa mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa ẩn dụ, tượng trưng: với người chiến sĩ “lộc” là cành lá ngụy trang che mắt quân thù trong cuộc chiến đấu cam go, quyết liệt để bảo vệ Tổ quốc; với người nông dân, “lộc” là những nương mạ xanh non trải dài trên cánh đồng bát ngát, báo hiệu mùa bội thu. (6) Đặc biệt hơn cả, “lộc” là sức sống, là những hoài bão và khát vọng cống hiến của tuổi trẻ là niềm tin, hi vọng vào ngày mai tươi sáng của đất nước.
9. (7)Không chỉ thế, nhà thơ còn bày tỏ niềm náo nức, phấn chấn trước khí thế của đất nước khi vào xuân “Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao”. (8) Bằng điệp ngữ “tất cả” cùng các từ láy biểu cảm “hối hả”, “xôn xao” và nhịp thơ nhanh, nhà thơ đã khái quát được cả một thời đại của dân tộc. (9)“Hối hả” diễn tả nhịp điệu khẩn trương của người Việt Nam trong giai đoạn mới, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. (10)Còn “xôn xao” không chỉ bộc lộ tâm trạng náo nức của cả dân tộc mà đó còn là sự náo nức trong tâm hồn, tiếng lòng của nhà thơ, tất cả như đang reo vui trước khí thế tưng bừng rộn rã ấy. (11)Đất nước đang vào xuân, từ thiên nhiên, cảnh vật đến con người đều rộn ràng, náo nức. (12) Có thể nói, dù đang nằm trên giường bệnh nhưng nhà thơ Thanh Hải vẫn bộc lộ niềm lạc quan yêu đời, niềm tin yêu đất nước tha thiết qua giọng điệu thơ vui tươi, các hình ảnh thơ giàu biểu tượng.
10. (1) Những xúc cảm của nhà thơ Thanh Hải về mùa xuân đất nước đã Câu chủ được diễn tả thật sâu sắc trong khổ hai của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. đề (mở) (2) Trước hết, những xúc cảm ấy được diễn tả vừa cụ thể, vừa khái quát với niềm tự hào, yêu mến của tác giả về những con người làm nên mùa xuân đất nước: “Mùa xuân người cầm súng/Lộc giắt đầy trên lưng/ Mùa xuân người ra đồng/ Lộc trải dài nương mạ”. (3) Hình ảnh “người cầm súng” và “người ra đồng” là những con người cụ thể với hai nhiệm vụ cơ bản của đất nước ta trong suốt quá trình phát triển lâu dài: chiến đấu và sản xuất, bảo vệ và dựng xây đất nước. (4) Mùa xuân mang đến tiếng gọi của những cố gắng mới và hi vọng mới của quê hương đất nước đang trên đà thay đổi, phát triển; mùa xuân không chỉ chắp thêm đôi cánh sức mạnh cho con người mà còn chuẩn bị cho con người những lộc non căng tràn sức sống. (5) Từ “lộc” vừa mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa ẩn dụ, tượng trưng: “lộc” là chồi non cây lá khi xuân về; với người chiến sĩ “lộc” là cành lá ngụy trang che mắt quân thù trong cuộc chiến đấu cam go, quyết liệt để bảo vệ Tổ quốc; với người nông dân, “lộc” là những nương mạ xanh non trải dài trên cánh đồng bát ngát, báo hiệu mùa bội thu. (6) Đặc biệt hơn cả, “lộc” là sức sống, là tuổi trẻ đầy mơ ước, lí tưởng, là những hoài bão và khát vọng cống hiến của tuổi trẻ sôi nổi trong tâm hồn mỗi con người; “Lộc” chính là niềm tin, hi vọng vào ngày mai tươi sáng của đất nước.
11. (7) Không chỉ thế, nhà thơ còn bày tỏ niềm náo nức, phấn chấn trước khí thế của đất nước khi vào xuân “Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao”. (8) Với điệp ngữ “tất cả” cùng các từ láy biểu cảm “hối hả”, “xôn xao” và nhịp thơ nhanh, nhà thơ đã khái quát được cả một thời đại của dân tộc. (9)“Hối hả” diễn tả nhịp điệu khẩn trương của người Việt Nam trong giai đoạn mới, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. (10)Còn “xôn xao” không chỉ bộc lộ tâm trạng náo nức, rộn ràng của cả dân tộc mà đó còn là sự náo nức trong tâm hồn, tiếng lòng của nhà thơ, tất cả như đang reo vui trước khí thế tưng bừng rộn rã ấy. (11)Đất nước đang vào xuân, từ thiên nhiên, cảnh vật đến con người đều rộn ràng, náo nức. (12)Trong mùa xuân ấy cả đất nước và con người đều mang vẻ đẹp của sức sống vô tận. (13) Có thể nói, dù đang nằm trên giường bệnh nhưng nhà thơ Thanh Câu chủ đề Hải vẫn bộc lộ niềm lạc quan, yêu đời, niềm tin yêu đất nước tha (kết) thiết qua giọng điệu thơ vui tươi, các hình ảnh thơ giàu biểu tượng.
12. (1) Những xúc cảm của nhà thơ Thanh Hải về mùa xuân đất nước đã được diễn tả thật sâu sắc trong khổ hai của bài thơ “Mùa xuân nho nhỏ”. (2)Trước hết, những xúc cảm ấy được diễn tả vừa cụ thể, vừa khái quát với niềm tự hào, yêu mến của tác giả về những con người làm nên mùa xuân đất nước: “Mùa xuân người Lí lẽ 1 + cầm súng/Lộc giắt đầy trên lưng/ Mùa xuân người ra đồng/ Lộc trải dài nương mạ”. dẫn thơ (3)Hình ảnh “người cầm súng” và “người ra đồng” là những con người cụ thể với Phân tích, hai nhiệm vụ cơ bản của đất nước ta trong suốt quá trình phát triển lâu dài: chiến cảm nhận đấu và sản xuất, bảo vệ và dựng xây đất nước. (4)Mùa xuân mang đến tiếng gọi của các những cố gắng mới và hi vọng mới của quê hương đất nước đang trên đà thay đổi, phát triển; mùa xuân không chỉ chắp thêm đôi cánh sức mạnh cho con người mà hình ảnh còn chuẩn bị cho con người những lộc non căng tràn sức sống. (5) Từ “lộc” vừa “người mang nghĩa thực, vừa mang nghĩa ẩn dụ, tượng trưng: “lộc” là chồi non cây lá khi cầm súng”, xuân về; với người chiến sĩ “lộc” là cành lá ngụy trang che mắt quân thù trong cuộc người ra chiến đấu cam go, quyết liệt để bảo vệ Tổ quốc; với người nông dân, “lộc” là những nương mạ xanh non trải dài trên cánh đồng bát ngát, báo hiệu mùa bội thu. (6) Đặc đồng”, từ biệt hơn cả, “lộc” là sức sống, là tuổi trẻ đầy mơ ước, lí tưởng, là những hoài bão “lộc” và khát vọng cống hiến của tuổi trẻ sôi nổi trong tâm hồn mỗi con người; “lộc” chính là niềm tin, hi vọng vào ngày mai tươi sáng của đất nước.
13. (7) Không chỉ thế, nhà thơ còn bày tỏ niềm náo nức, phấn chấn Lí lẽ 2 + dẫn thơ trước khí thế của đất nước khi vào xuân “Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao”. (8) Với điệp ngữ “tất cả” cùng các từ láy biểu cảm “hối hả”, “xôn xao” và nhịp thơ nhanh, nhà thơ đã khái quát được cả Phân tích một thời đại của dân tộc. (9)“Hối hả” diễn tả nhịp điệu khẩn trương điệp ngữ của người Việt Nam trong giai đoạn mới, trong công cuộc xây dựng “Tất cả”, nhịp thơ chủ nghĩa xã hội. (10)Còn “xôn xao” không chỉ bộc lộ tâm trạng náo nhanh từ láy nức, rộn ràng của cả dân tộc mà đó còn là sự náo nức trong tâm hồn, “hối hả”, tiếng lòng của nhà thơ, tất cả như đang reo vui trước khí thế tưng “xôn xao” bừng rộn rã ấy. (11)Đất nước đang vào xuân, từ thiên nhiên, cảnh vật đến con người đều rộn ràng, náo nức. (12)Trong mùa xuân ấy cả đất nước và con người đều mang vẻ đẹp của sức sống vô tận. (13) Có thể nói, dù đang nằm trên giường bệnh nhưng nhà thơ Thanh Hải vẫn bộc lộ niềm lạc quan, yêu đời, niềm tin yêu đất nước tha thiết qua giọng điệu thơ vui tươi, các hình ảnh thơ giàu biểu tượng.
14. (7) Không chỉ thế, nhà thơ còn bày tỏ niềm náo nức, phấn chấn trước khí thế của đất nước khi vào xuân “Tất cả như hối hả/ Tất cả như xôn xao”. (8) Với điệp ngữ “tất cả” cùng các từ láy biểu cảm “hối hả”, “xôn xao” và nhịp thơ nhanh, nhà thơ đã khái quát được cả một thời đại của dân tộc. (9)“Hối hả” diễn tả nhịp điệu khẩn trương của người Việt Nam trong giai đoạn mới, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. (10)Còn “xôn xao” không chỉ bộc lộ tâm trạng náo nức, rộn ràng của cả dân tộc mà đó còn là sự náo nức trong tâm hồn, tiếng lòng của nhà thơ, tất cả như đang reo vui trước khí thế tưng bừng rộn rã ấy. (11)Đất nước đang vào xuân, từ thiên nhiên, cảnh vật đến con người đều rộn ràng, náo nức. (12)Trong mùa xuân ấy cả đất nước và con người đều mang vẻ đẹp của sức sống vô tận. (13) Có thể nói, dù đang nằm trên giường bệnh nhưng nhà thơ Thanh Hải vẫn bộc lộ Câu chủ đề niềm lạc quan, yêu đời, niềm tin yêu đất nước tha thiết qua giọng (kết) điệu thơ vui tươi, các hình ảnh thơ giàu biểu tượng.
15. MỘTMỘT SỐSỐ LỖILỖI THƯỜNGTHƯỜNG GẶPGẶP KHIKHI VIẾTVIẾT ĐOẠNĐOẠN NGHỊNGHỊ LUẬNLUẬN VỀVỀ MỘTMỘT ĐOẠNĐOẠN THƠTHƠ VÀVÀ HƯỚNGHƯỚNG KHẮCKHẮC PHỤCPHỤC Lỗi Biểu hiện Hướng khắc phục - Lặp từ - Đọc thêm sách báo, tài liệu để trau dồi vốn từ - Đầu đoạn văn không - Nắm chắc hình thức đoạn văn Hình thức lùi vào đầu dòng - Sai chính tả, dùng từ, - Nắm vững quy tắc chính tả, hiểu nghĩa của từ, đặt câu... cấu trúc ngữ pháp câu văn - Trích sai thơ - Thuộc thơ Kiến thức - Sai tên tác giả - Nắm vững kiến thức về tác phẩm, tác giả - Sai hoàn cảnh sáng tác
16. MỘTMỘT SỐSỐ LỖILỖI THƯỜNGTHƯỜNG GẶPGẶP KHIKHI VIẾTVIẾT ĐOẠNĐOẠN NGHỊNGHỊ LUẬNLUẬN VỀVỀ MỘTMỘT ĐOẠNĐOẠN THƠTHƠ VÀVÀ HƯỚNGHƯỚNG KHẮCKHẮC PHỤCPHỤC Lỗi Biểu hiện Hướng khắc phục - Không trích dẫn thơ - Nắm vững phương pháp triển khai luận cứ - Diễn xuôi thơ (Kể lại - Nắm vững đặc điểm cơ bản về thơ (biết khai Kĩ năng nội dung đoạn thơ) thác tín hiệu nghệ thuật, mạch cảm xúc) - Sai (thiếu) phạm vi phân tích - Bám sát đề bài - Thiếu cân đối các ý khi - Bám sát vào dàn ý đã xây dựng khai triển đoạn văn
17. Đề bài: Viết về tình cảm bà cháu, nhà thơ Bằng Việt đã ghi lại trong bài thơ ‘Bếp lửa” những dòng hồi tưởng đầy xúc động: Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà? Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế. Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! Mẹ cùng cha công tác bận không về, Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe, Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà, Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? (SGK Ngữ văn 9 tập 1- NXBGD năm 2020) Dựa vào khổ thơ được trích dẫn trên, hãy viết đoạn văn khoảng 12 câu theo phương pháp lập luận tổng hợp – phân tích – tổng hợp trình bày cảm nhận của em về những dòng kí ức tuổi thơ của tác giả bên bà và bếp lửa. Trong đoạn văn, có sử dụng câu ghép, lời dẫn trực tiếp (gạch chân và chú thích câu ghép và lời dẫn trực tiếp đó).
18. 1. Tìm hiểu đề, tìm ý a.Tìm hiểu đề Yêu cầu Mô hình Đoạn văn tổng hợp – phân tích – tổng hợp Dung lượng Phạm vi phân tích Khổ 3, bài thơ “Bếp lửa” Tiếng Việt Câu ghép, lời dẫn trực tiếp Những dòng kí ức tuổi thơ của tác giả bên bà Nội dung và bếp lửa