Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Tổng kết từ vựng

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn 9 - Bài: Tổng kết từ vựng

1. Tiết: 38 TỔNG KẾT TỪ VỰNG (tiếp theo)
2. N Ộ I D U N G I. Từ tượng thanh, từ tượng hình II. Một số phép tu từ từ vựng III. Luyện tập
3. I. TỪ TƯỢNG THANH VÀ TỪ TƯỢNG HÌNH
4. Cấu tạo Từ ghép Từ phức Từ láy Nghĩa gốc Nghĩa Nghĩa chuyển Đồng nghĩa TỪ VỰNG Đồng âm Tính chất Trái nghĩa Trường từ vựng Từ thuần việt Từ Hán Việt Nguồn gốc Từ mượn Ngôn ngữ khác Từ tượng thanh Mở rộng Từ tượng hình Biện pháp tu từ
5. TRÒ CHƠI: AI NHANH HƠN 1. Dựa vào kiến thức đã học, hãy xếp các từ lấy sau vào hai nhóm: Từ tượng hình và từ tượng thanh. Từ đó nêu khái niệm về từ tượng thanh và từ tượng hình. - Ào ào - Lắc lư - Rũ rượi - Linh tinh - Choe chóe - Vụn vặt - Ngật ngưỡng - Tuần tự - Hừ hừ - Lanh lảnh - Gập ghềnh - Choang choang - Lui tới - Lắt nhắt - Lui tới - Lảo đảo - Ư ử - Lướt thướt
6. Từ Từ - Ngật ngưỡng tượng Ào ào tượng - Lảo đảo - Lanh lảnh thanh hình - Lắc lư - Choe chóe - Gập ghềnh - Ư ử - Rũ rượi - Hừ hừ - Lướt thướt - Choang choang Gợi tả hình ảnh, Mô phỏng âm dáng vẻ, hành thanh của tự động của tự nhiên, nhiên, người, vật. người, vật.
7. 2. Tìm những tên loài vật là từ tượng thanh Mèo, Bò, Quạ, Ve, Tu hú, Chích chòe, Cuốc, Chèo bẻo, Tắc kè
8. Mèo Bò Chim Cuốc Tắc kè
9. 3. Xác định từ tượng hình và giá trị sử dụng của chúng trong đoạn trích sau: Đám mây lốm đốm, xám như đuôi con sóc nối nhau bay quấn sát ngọn cây, lê thê đi mãi, bây giờ cứ loáng thoáng nhạt dần, thỉnh thoảng đứt quãng, đã lồ lộ đằng xa một bức vách trắng toát. Làm cho đám mây hiện ra sinh động, cụ thể với những đường nét, dáng vẻ, màu sắc khác nhau, giúp người đọc (người nghe) dễ hình dung và cảm nhận.
10. II. MỘT SỐ PHÉP TU TỪ TỪ VỰNG
11. 1. Ôn tập lại các khái niệm: so sánh, ẩn dụ, nhân hóa, hoán dụ, nói quá, nói giảm nói tránh, điệp ngữ, chơi chữ TRÒ CHƠI: TIẾP SỨC ĐỒNG ĐỘI Thời gian:3 phút Nhiệm vụ: hãy nối các nội dung ở hai cột để hoàn thành các khái niệm sau
12. a. Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật... bằng những từ ngữ vốn được dùng 1. So sánh cho con người; làm cho thế giới loài vật, đồ vật... trở nên gần gũi với con CỘT B CỘT A người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm b. Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng 2. Ẩn dụ khác có nét tương đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.. 3. Nhân hóa c. Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng, để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm. 4. Hoán dụ d. Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. 5. Nói quá e. Lợi dụng tính đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo những cách hiểu bất ngờ., thú vị. 6. Nói giảm nói tránh g. Dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự. 7. Điệp ngữ h. Phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. 8. Chơi chữ i. Lặp lại từ ngữ hoặc cả câu để nhấn mạnh gây cảm xúc. k. Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện 9. Liệt kê tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
13. ĐÁP ÁN c. Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng, để 1. So sánh làm tăng sức gợi hình, gợi cảm. b. Gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương 2. Ẩn dụ đồng với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.. a. Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật... bằng những từ ngữ vốn được dùng cho 3. Nhân hóa con người; làm cho thế giới loài vật, đồ vật... trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm k. Gọi tên sự vật, hiện tượng bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm 4. Hoán dụ khác có quan hệ gần gũi với nó, nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. h. Phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để 5. Nói quá nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm..
14. ĐÁP ÁN 6. Nói giảm nói g. Dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác tránh đau buồn, ghê sợ, nặng nề, tránh thô tục, thiếu lịch sự. 7. Điệp ngữ i. Lặp lại từ ngữ hoặc cả câu để nhấn mạnh gây cảm xúc. 8. Chơi chữ e. Lợi dụng tính đặc sắc về âm, về nghĩa của từ ngữ để tạo những cách hiểu bất ngờ., thú vị. d. Sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả 9. Liệt kê được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm.
15. THẢO LUẬN NHÓM Nhóm 1 câu a, b (BT2/147) Nhóm 3 Nhóm 2 câu c, e (BT2/147) câu a, c (BT3/147) Nhóm 4 câu d, e (BT3/148)
16. BÀI 2 a. Thà rằng liều một thân con Hoa dù rã cánh lá còn xanh cây “Hoa”, “cánh”: chỉ Thúy Kiều và cuộc đời của nàng. Ẩn dụ “cây”, “lá”” chỉ gia đình Thúy Kiều và cuộc sống của họ Làm nổi bật tấm lòng hiếu thuận, giàu đức hi sinh của Kiều. Đồng thời khắc sâu nỗi bất hạnh của Thúy Kiều. Kiều đã tự nguyện bán mình chuộc cha và em.
17. BÀI 2 b. Trong như tiếng hạc bay qua, Đục như tiếng suối mới sa nửa vời. Tiếng khoan như gió thoảng ngoài, Tiếng mau sầm sập như trời đổ mưa. • Nghệ thuật so sánh: Tiếng đàn của Thúy Kiều Những cung bậc tuyệt diệu của tiếng đàn làm say đắm lòng người Nổi bật tuyệt kĩ tài đàn của Kiều.
18. BÀI 2 c. Làn thu thủy nét xuân sơn, Ẩn dụ Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh. Nhân hóa Một hai nghiêng nước nghiêng thành, Sắc đành đòi một tài đành họa hai. Nói quá Ngợi ca vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà của một trang giai nhân tuyệt sắc. Thể hiện đầy ấn tượng một nhân vật tài sắc vẹn toàn.
19. BÀI 2 e. Có tài mà cậy chi tài, Chữ tài liền với chữ tai một vần. Điệp ngữ Gây sự chú ý cho người đọc Chơi chữ: chữ “tài”, chữ “tai” (Chơi chữ dựa vào hiện tượng gần âm) Tạo cách hiểu Chơi chữ bất ngờ, gợi nỗi xót xa cay đắng về cuộc đời đầy bi kịch của Kiều.
20. BÀI 3 a. Còn trời còn nước còn non, Còn cô bán rượu anh còn say sưa. - Điệp ngữ: “còn” - Chơi chữ: “say sưa” (từ đa nghĩa: “say rượu”, “say tình”) Ø Thể hiện tình cảm mạnh mẽ mà kín đáo của chàng trai.