Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 5, Bài 2: Thơ: Thơ lục bát

Nội dung text: Bài giảng Ngữ văn Lớp 6 - Tuần 5, Bài 2: Thơ: Thơ lục bát

1. TUẦN 5 BÀI 2. THƠ THƠ LỤC BÁT A. PHẦN ĐỌC HIỂU Văn bản 1. À ƠI TAY MẸ (2 tiết) I. Đọc và tìm hiểu chung 1. Thơ và thơ lục bát: học trong SGK/36 2. Tác giả - Bình Nguyên (1959), quê ở Ninh Bình. - Thơ ông mộc mạc, chân thành, giản dị và thấm đẫm chất dân ca Việt Nam. 3. Văn bản - Hoàn cảnh sáng tác: bài thơ được tác giả gửi dự thi Thơ lục bát trên báo Văn Nghệ (năm 2003) - Thể thơ: lục bát - Bố cục: 6 khổ II. Đọc và tìm hiểu chi tiết 1. Hình ảnh đôi bàn tay mẹ * Khổ 1: + “chắn mưa sa”. + “chặn bão qua mùa màng”. → Mẹ mạnh mẽ, kiên cường trước khó khăn, chông gai trong cuộc đời để bảo vệ con, cho con được hạnh phúc, bình yên. * Khổ 2: + "bàn tay mẹ dịu dàng". + Gọi con là cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng còn nằm nôi, cái Mặt Trời bé con. → mẹ luôn dịu dàng, yêu thương, chăm sóc và nuôi dưỡng tâm hồn con. * Khổ 3: + "thức một đời" + "mai sau bể cạn non mòn" vẫn còn hát ru + "chắt chiu từ những dãi dầu" → Người mẹ vất vả, chịu thương, chịu khó và hy sinh cả một đời vì con. => Với nghệ thuật điệp từ, điệp cấu trúc bàn tay mẹ, à ơi này cái; hình ảnh ẩn dụ bàn tay mẹ - người mẹ; cái trăng, cái mặt trời - người con; nhịp thơ êm ái như lời hát ru đoạn thơ đã khắc họa một cách rõ nét hình ảnh đẹp đẽ, mang phép “nhiệm màu” của đôi bàn tay
2. mẹ: mạnh mẽ trước giông bão cuộc đời, dịu dàng chăm sóc và hi sinh cả cuộc đời vì con. 2. Lời ru của mẹ: * Khổ 4: - "mềm ngọn gió thu", "tan đám sương mù lá cây": xua tan đi cái rét mướt, lạnh lẽo của thời tiết. - "cái khuyết tròn đầy", "cái thương cái nhớ": thương cho đứa con còn nhỏ, chưa phát triển đầy đủ, thương con khi phải xa mẹ. Tình yêu thương ấm áp, nồng nàn của mẹ dành cho con. * Khổ 5,6: - “Chắt chiu”,“dãi dầu”: chịu đựng sự gian lao vất vả - "sóng lặng bãi bồi", "mưa không dột chỗ bà ngồi khâu": mẹ lo lắng cho bà Tình yêu của mẹ dành cho đấng sinh thành. - "cho đời nín đau": mẹ nghĩ cho cả mọi người, cho cuộc đời. - "À ơi...Mẹ chẳng một câu ru mình": mẹ vì mọi người mà quên đi bản thân mình. Tình yêu của mẹ dành cho cuộc đời. => Đoạn thơ thành công với hàng loạt biện pháp nghệ thuật: điệp cấu trúc: "ru cho"; hình ảnh ẩn dụ "cái khuyết tròn đầy"; hình ảnh nhân hóa "đời nín cái đau"; giọng thơ nhẹ nhàng, tha thiết, mang âm điệu như lời ru, thể hiện tình cảm chan chứa của mẹ dành cho con. Đồng thời ca ngợi sự hi sinh cao cả, thiêng liêng của mẹ không chỉ với con mà còn với người thân, với cả cuộc đời. III. Tổng kết: 1. Nội dung: Bài thơ bày tỏ tình cảm của người mẹ với đứa con nhỏ của mình. Qua hình ảnh đôi bàn tay và những lời ru của mẹ, bài thơ đã khắc họa hình ảnh người mẹ Việt Nam điển hình: tảo tần, vất vả, lam lũ, chắt chiu, giàu lòng yêu thương và đức hi sinh... đến quên mình. 2. Nghệ thuật: - Thể thơ lục bát nhịp nhàng như lối hát ru con. - Kết hợp hài hòa các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc. IV. Luyện tập 1. Trong bài thơ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy. Sự lặp lại của cụm từ à ơi trong văn bản: ở nhan đề, ở đầu các dòng thơ 4, 5, 6, 8, 10, 20. “À ơi” là những tiếng đệm trong lời ru, sự lặp lại này tạo nên âm hưởng lời ru êm đềm, nhịp nhàng, đều đặn, ru vỗ của tình mẹ dành cho con. Điệp ngữ cũng gợi ra hình ảnh của đôi bàn tay mẹ cần mẫn, dịu dàng mềm mại tựa cánh võng yêu thương nâng giấc cho con. Phía sau nhịp điệu, hình ảnh mà phép điệp ngữ gợi lên là tình cảm yêu thương mẹ dành cho con.
3. 2. Bàn tay mang phép nhiệm/Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao? Bàn tay biết hát ru diệu kỳ của mẹ không phải là phép nhiệm màu của ông Bụt, Bà Tiên trong thế giới cổ tích.Mẹ đã nhận về hình nắng mưa vất vả, để “chắt chiu” từ những gì tốt đẹp nhất dành cho con, cho cuộc đời. Pháp Nhiệm Mầu của đôi tay mẹ được sinh ra từ vất vả, lam lũ, nhọc nhằn, dãi dầu. Bài thơ còn cho chúng ta thấy cội nguồn phép màu của đôi tay mẹ đến từ những yêu thương vô bờ bến mẹ dành cho con, từ đức hi sinh lớn lao của mẹ. V. Vận dụng Thực hiện BT vào vở: Em thích nhất khổ thơ nào trong bài thơ? Vì sao? Hãy trình bày thành một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu).