Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 12, 13

Nội dung text: Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 12, 13

1. LỊCH SỬ 7 CHỦ ĐỀ: NƯỚC ĐẠI VIỆT DƯỚI THỜI NHÀ TRẦN( TT) Tiết 24,25,26,27- Bài 14: BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN (thế kỉ XIII). II. Các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm dưới thời trần A. MỤC TIÊU : 1. Năng lực: - Lập được bảng thống kê theo ý chính (cuộc kháng chiến lần , âm mưu xâm lược của Mông Cổ/nhà Nguyên, chuẩn bị kháng chiến của nhà Trần, các chiến thắng tiêu biểu, kết quả). - Nêu được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa của 3 lần kháng chiến 2. Phẩm chất - Tự hào về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc. - Biết ơn các anh hùng dân tộc, bảo vệ các di tích lịch sử, văn hóa. B. TÓM LƯỢC KIẾN THỨC TRỌNG TÂM: ( Nội dung ghi vào vở) 1. Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ ( 1258 ) a. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông-Nguyên . - Quân Mông Cổ xâm lược Đại Việt rồi dùng Đại Việt làm bàn đạp đánh Nam Tống(Trung Quốc). b. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ. * Sự chuẩn bị của nhà Trần : - Ban lệnh cả nước sắm sửa vũ khí. - Các đội dân binh được thành lập, ngày đêm luyện tập...., - Nhà Trần kiên quyết chống giặc, ban lệnh cả nước chuần bị chống quân xâm lược. *. Diễn biến: - Tháng 1- 1258, 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào nước ta theo đường sông Thao đến Bạch Hạc, đến Bình Lệ Nguyên. - Quân ta chặn đánh giặc ở Bình Lệ Nguyên(Vĩnh Phúc),rút về Thăng Long, rút về Thiên Mạc. - Nhân dân thực hiện “vườn không nhà trống”. - Quân Mông Cổ chiếm được Thăng Long nhưng gặp nhiều khó khăn. - Quân ta mở cuộc phản công ở Đông Bộ Đầu( Hà Nội ), quân Nguyên thua trận . - 29-1-1258 quân Mông Cổ phải rút chạy về nước. Kháng chiến thắng lợi. 2. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285) a. Âm mưu xâm lược Chăm-pa và Đại Việt của nhà Nguyên - Quân Nguyên tiến đánh Cham-pa, tạo thế gọng kìm để đánh Đại Việt; dùng Đại Việt làm bàn đạp xâm chiếm các nước khác. b. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến - Triệu tập hội nghị ở Bình Than để bàn kế phá giặc. + Cử Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) chỉ huy kháng chiến. + Ông soạn “Hịch tướng sĩ” để động viên tướng sĩ. - Đầu 1285, các vị bô lão họp Hội nghị Diên Hồng để đoàn kết, thống nhất ý chí đánh giặc.. - Cả nước chuẩn bị; quân đội tập trận, duyệt binh; quân sĩ thích vào cánh tay hai chữ “Sát Thát” . c. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
2. -Tháng 1-1285: 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào nước ta. -Toa Đô từ Cham pa đánh ra Nghệ An ,Thanh Hoá. Quân Nguyên tạo thế gọng kìm để tiêu diệt quân ta. - Quân ta chặn đánh giặc ở biên giới, rút lui về Vạn Kiếp, Thăng Long, Thiên Trường . +Nhân dân thực hiện “ vườn không nhà trống “. - Không tiêu diệt được quân ta, giặc lâm vào thế bị động, thiếu lương thực. - Tháng 5-1285, Quân ta phản công nhiều nơi ở Tây Kết, Hàm Tử ( Hưng Yên), Chương Dương(Hà Nội ) giải phóng Thăng Long. Quân Nguyên tháo chạy. Kháng chiến thắng lợi. 3. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên ( 1287-1288 ) a. Nhà Nguyên xâm lược Đại Việt * Âm mưu xâm lược của nhà Nguyên: quân Nguyên tập trung mọi lực lượng, ý đồ đánh lâu dài, đánh chiếm Đại Việt lần 3, để trả thù. * Nhà Trần chuẩn bị: trước nguy cơ bị xâm lược, nhà Trần khẩn trương chuẩn bị, tăng cường quân ở những nơi hiểm yếu, nhất là vùng biên giới và vùng biển. * Diễn biến: -Tháng 12- 1287: 30 vạn quân Nguyên tiến vào nước ta : +Cánh quân bộ giặc đến Vạn Kiếp(Hải Dương). +Cánh quân thủy giặc vào cửa sông Bạch Đằng. +Hai cánh quân hợp nhau ở Vạn Kiếp. - Trên đường bộ, quân ta vừa chặn đánh vừa rút lui khỏi Vạn Kiếp, Thăng Long b. Chiến thắng Vân Đồn . - Tại Vân Đồn, Trần Khánh Dư chỉ huy quân mai phục, khi đoàn thuyền của Trương Văn Hổ đến, quân ta đánh dữ dội, phần lớn thuyền lương của giặc bị đắm, số còn lại bị ta chiếm. - Ý nghĩa chiến thắng Vân Đồn: bước đầu phá được âm mưu của quân Nguyên. c. Chiến thắng Bạch Đằng năm 1288 . - Tháng 1- 1288, quân Nguyên chiếm được Thăng Long, nhưng gặp khó khăn, bị quân ta tấn công, lương thực cạn kiệt. Quân Nguyên rút quân về nước. - Cánh quân thuỷ giặc rút theo sông Bạch Đằng rơi vào trận địa cọc ngầm và mai phục của quân ta. Quân Nguyên bị tiêu diệt hoàn toàn.( 4-1288). - Cánh quân bộ giặc rút theo đường Lạng Sơn,cũng bị quân ta chặn đánh. - Kháng chiến thắng lợi. Bảng thống kê ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên ( thế kỉ XIII) Tên cuộc Âm mưu xâm Sự chuẩn bị kháng chiến của nhà Các chiến kháng lược của Mông Trần thắng tiêu chiến Cổ / nhà Nguyên biểu Cuộc - Quân Mông Cổ - Ban lệnh cả nước sắm sửa vũ khí. -Đông Bộ kháng xâm chiếm Đại - Các đội dân binh được thành lập, Đầu (bến chiến lần I Việt, rồi dùng Đại ngày đêm luyện tập...., sông Hồng- Việt làm bàn đạp - Nhà Trần kiên quyết chống giặc, ban Hà Nội) đánh Nam lệnh cả nước chuần bị chống quân xâm Tống(Trung lược. Quốc) . Cuộc - Quân Nguyên - Triệu tập hội nghị ở Bình Than, bàn - Tây Kết, kháng tiến đánh Cham- kế phá giặc. Hàm Tử chiến lần pa, tạo thế gọng +Cử Trần Quốc Tuấn (Trần Hưng Đạo) (Hưng Yên)
3. II kìm để xâm chỉ huy kháng chiến. -Chương chiếm Đại Việt; +Ông soạn “Hịch tướng sĩ” để động Dương (Hà dùng Đại Việt làm viên tướng sĩ. Tây-Hà Nội) bàn đạp xâm - Đầu 1285, các vị bô lão họp Hội nghị chiếm các nước ở Diên Hồng để đoàn kết, thống nhất ý Đông Nam Á. chí đánh giặc.. - Cả nước chuẩn bị; quân đội tập trận, duyệt binh, quân sĩ thích vào cánh tay hai chữ “Sát Thát” . Cuộc - Quân Nguyên -Tăng cường quân ở những nơi hiểm - Vân Đồn kháng tập trung mọi lực yếu, nhất là vùng biên giới và vùng (Quảng Ninh) chiến lần lượng, ý đồ đánh biển. - Sông Bạch III lâu dài, đánh để Đằng (Quảng trả thù sau 2 lần Ninh- thất bại . -Hải Phòng) 4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên. a.Nguyên nhân thắng lợi - Sự đoàn kết của mọi tầng lớp nhân dân. - Sự chuẩn bị chu đáo về mọi mặt của nhà Trần. - Tinh thần chiến đấu dũng cảm,dám hi sinh của tướng sỹ. Đặc biệt những người tướng tài: Trần Thủ Độ, Trần Quốc Tuấn, Trần Khánh Dư, ...... - Chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo.( có đường lối, cách đánh đúng đắn,sáng tạo) b. Ý nghĩa lịch sử. - Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược Đại Việt, bảo vệ độc lập dân tộc và toàn vẹn lãnh thổ. - Thắng lợi đã góp phần xây đắp truyền thống quân sự Việt Nam. - Để lại những bài học lịch sử quý giá như sức mạnh của khối đoàn kết toàn dân, dựa vào dân đánh giặc. C. BÀI TẬP MẪU: Trắc nghiệm: Câu 1: Người có công lớn trong việc tổ chức cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ là ai? A. Trần Quốc Tuấn. B. Trần Thủ Độ C. Trần Thánh Tông. D. Trần Quang Khải. Câu 2: Tại Bình Lệ Nguyên, trước thế giặc mạnh vua Trần đã quyết điịnh như thế nào? A. Lui quân để bảo toàn lực lượng. B. Dân biểu xin hàng. C. Cho sứ giả cầu hòa. D. Vừa chuẩn bị lực lượng phản công. Câu 3: Bài học kinh nghiệm rút ra trong cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ? A. Dốc toàn bộ lực lượng để đối phó. B. Lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều.. C. Đề nghị giảng hòa . D. Xây dựng phòng tuyến để chống giặc. Câu 4: Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai, người tự giương lá cờ “Phá cường địch báo hoàng ân” là A.Trần Quốc Tuấn. B. Phạm Ngũ Lão C.Trần Khánh Dư. D.Trần Quốc Toản . Câu 5: Bài “Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn được viết vào thời điểm nào:?
4. A. Kháng chiến chống quân Nguyên lần I. B. Kháng chiến chống quân Nguyên lần II. C. Kháng chiến chống quân Nguyên lần III. D. Vào thời điểm sau khi đánh tan quân Nguyên. Câu 6: Tháng 5-1288, quân Trần tổ chức phản công đánh bại giặc Nguyên ở đâu? A. Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương. B.Tây Kết, Thăng Long, Chương Dương C. Vạn Kiếp, Hàm Tử, Đông Bộ Đầu. D.Tây Kết, Chương Dương, sông Bạch Đằng. Câu 7: Hành động thể hiện ý chí quyết chiến của quân đội nhà Trần là A. tổ chức duyệt binh. B. tổ chức hội nghị Bình Than . C. các chiến sĩ đều thích trên tay hai chữ “Sát Thát” D. tổ chức hội nghị Diên Hồng. Câu 8: Sát thát” có nghĩa là A. quyết chiến . B. đoàn kết. C. chiến đấu đến hơi thở cuối cùng. D. giết giặc Mông Cổ. Câu 9: Một trong các cách đánh giặc của nhà Trần ở lần hai giống lần nhất là A. tiến công để tự vệ. B. dân biểu xin hàng. C. cho sứ giả cầu hòa, vừa chuẩn bị lực lượng phản công. D. thực hiện ‘vườn không nhà trống” ở kinh thành Thăng Long Câu 10: Tác giả của khúc khải hoàn ca “Tụng giá hoàn kinh sư” là A. Trần Hưng Đạo. B. Trần Quang Khải . C. Trần Thủ Độ. D. Trần Thái Tông. Câu 11: Với chiến thắng Bạch Đằng năm 1288, quân ta đã bắt sống tướng nào của quân Nguyên? A. Hốt Tất Liệt. B. Toa Đô . C. Thoát Hoan. D. Ô Mã Nhi. Câu 12: Người đã có công lao to lớn trong ba cuộc kháng chiến chống quân Nguyên là A. Trần Hưng Đạo. B. Trần Quang Khải . C. Trần Thủ Độ. D. Trần Thái Tông. Câu 13: Cách đánh giặc của nhà Trần trong cả ba lần kháng chiến chống quân Nguyên là A. tự vũ trang đánh giặc B. Bắt sứ giả của giặc . C. Chặn đánh địch khi chúng mới đến D. Thực hiện “ vườn không nhà trống” Câu 14: Câu nào dưới đây không nằm trong ý nghĩa của thắng lợi ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên? A. Đập tan tham vọng và ý chí xâm lược của quân Mông – Nguyên, . B. Nâng cao lòng tự hào, tự cường của dân tộc . C. Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá. D. Đưa nước ta trở thành nước hùng mạnh nhất thế giới. Câu 15: Nguyên nhân nào là cơ bản nhất trong các nguyên nhân dẫn đến thắng lợi trong ba lần kháng chiến chống Mông – Nguyên? A. Nhân dân có lòng yêu nước và tích cực tham gia kháng chiến . B. Nội bộ lãnh đạo nhà Trần đoàn kết. C. Nhà Trần có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn, sáng tạo. D. Nhà Trần được nhân dân các dân tộc ủng hộ . Câu 16: Thắng lợi của 3 lần cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông-Nguyên để lại bài học quí giá là A. dốc toàn bộ lực lượng để đối phó. B. lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều.. C. củng cố khối đoàn kết toàn dân . D. Xây dựng phòng tuyến để chống giặc. D. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC Ở NHÀ : - Lập được bảng thống kê theo ý chính (cuộc kháng chiến lần , âm mưu xâm lược của Mông Cổ/nhà Nguyên, chuẩn bị kháng chiến của nhà Trần, các chiến thắng tiêu biểu, kết quả). - Nêu được nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa của 3 lần kháng chiến
5. - Chuẩn bị bài 15 Sự phát triển kinh tế và văn hóa thời Trần Mục III. Tình hình kinh tế, văn hóa thời Trần + Chỉ cần nêu được nổi bật về nông nghiệp và thương nghiệp + Nêu được nét chính về giáo dục và sự ra đời của Quốc sử viện, Đại Việt sử kí toàn thư