Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 17: Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Thị Công Viên

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 17: Từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Thị Công Viên

1. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 Tiết :17 TỪ NGỮ ĐỊA PHƯƠNG VÀ BIỆT NGỮ XÃ HỘI Yêu cầu, diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở Gv: Mời hs đọc các đoạn thơ sgk/56 I- Từ ngữ địa phương . + Bắp và bẹ đều có nghĩa là “Ngô” . Trong ba từ bắp, bẹ, ngô, từ nào là từ địa phương, từ nào được sd phổ cập trong toàn dân ? Là từ ngữ chỉ sử dụng ở một (hoặc + Hãy tìm thêm một số ví dụ về từ ngữ đia phương 1 số) địa phương nhất định. em? VD: bột ngọt, mè, đậu phộng, cha, Từ đó, thế nào là từ ngữ địa phương? heo GV: Mời hs đọc vd sgk/57 II- Biệt ngữ xã hội. + Tại sao trong đoạn văn a, có chỗ tác giả dùng từ mẹ, có chỗ dùng từ mợ? Mẹ và mợ là hai từ đồng nghĩa. Chỉ được dùng trong một tầng lớp - Dùng từ mẹ trong lời kể mà đối tượng là độc giả. xã hội nhất định - Dùng từ mợ là dùng trong câu đáp của cậu bé VD: gậy, trẩu, trúng tủ Hồng trong cuộc đối thoại giữa cậu ta với người cô, hai người cùng tầng lớp xh. + Trước c/m tháng 8- 1945, trong tầng lớp xh nào ở nước ta, mẹ được gọi là mợ, cha được gọi bằng cậu? trong tầng lớp trung lưu, thượng lưu + Các từ ngữ ngỗng, trúng tủ có nghĩa là gì? tầng lớp nào thường dùng các từ ngữ này? (ngỗng: điểm 2; trúng tủ: học đúng phần kiểm tra hoặc coi chép được; Đây là các từ giới hs, sv thường hay sd). Biệt ngữ xã hội là gì? III- Sử dụng từ ngữ địa phương, - Mời HS đọc ghi nhớ sgk/57 biệt ngữ xã hội. + Khi sd từ ngữ địa phương hoặc biệt ngữ xã hội cần chú ý điều gì? Tại sao không nên lạm dụng từ * Ghi nhớ sgk/58 ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội? (Không nên lạm dụng, gây ra sự khó hiểu và cản trở qu/tr giao tiếp). Gv:Mời hs đọc đoạn văn, thơ sgk/58. + Tại sao trong các đoạn văn, thơ, tác giả vẫn dùng một số từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội? ( Để tô đậm thêm màu sắc địa phương, màu GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
2. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 sắc tầng lớp xh của ngôn ngữ và tính cách nhân vật). - Mời HS đọc ghi nhớ sgk/58 LUYỆN TẬP Yêu cầu, diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở Hướng dẫn luyện tập. IV- Luyện tập: Gv: Mời hs đọc và làm bài tập 1. Tìm một Bài tập 1 số từ ngữ địa phương nơi em ở hoặc ở TNĐP TNTD vùng khác mà em biết. Nêu từ ngữ toàn dân tương ứng? Cha, cậu, tía Bố Gv:Yêu cầu hs đọc và làm bài tập 2. Tìm Giăng Trăng một số từ ngữ của tầng lớp hs hoặc của Anh hai Anh cả tầng lớp xh khác mà em biết và giải thích Đậu phộng Lạc nghĩa của các từ ngữ đó (cho vd minh họa) Bài tập 2: Gv: Mời hs yêu cầu và làm bài tập 3. - Giới chọi gà: chầu (hiệp), chiến (đá Trong các trường hợp đã cho, trường hợp khỏe), . nào nên dùng từ địa phương, trường hợp - Giới hs, sv: quay (nhìn, sao chép tài nào không nên dùng từ địa phương? liệu), , . Gv: Mời hs đọc yêu cầu và làm bài tập 4. - Sao cậu hay học gạo thế ? ( học gạo: học Sưu tầm một số câu thơ, ca dao, hò, vè, thuộc một cách máy móc) có sử dụng từ địa phương. - Hôm qua, tớ lại bị xơi gậy.( Gậy: điểm Hs về nhà sưu tầm qua sách vở, báo 1) chí hoặc qua người lớn . Bài tập 3: Gv: Mời hs đọc yêu cầu và làm bài tập 5. Trao đổi về việc lạm dụng từ ngữ địa - Trường hợp dùng từ địa phương: a phương trong mỗi bài tlv. - Trường hợp không nên dùng từ địa phương: b, c, d, e, g. GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
3. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 Tiết :18 TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ Yêu cầu, diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở Gv: Mời hs đọc mục I-2 I- Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự? Tóm tắt văn bản tự sự là dùng lời văn Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự? của mình trình bày ngắn gọn nội dung chính của văn bản đó. II. Cách tóm tắt văn bản tự sự: 1/ Những yêu cầu đối với văn bản tóm tắt: Gv: Cho hs đọc thầm văn bản tóm tắt( truyện Yêu cầu: cần phản ánh trung thành Sơn Tinh, Thuỷ Tinh) ở mục II-1. nội dung của văn bản được tóm tắt. Từ việc tìm hiểu trên, em hãy cho biết yêu 2/ Các bước tóm tắt văn bản: cầu đối với một văn bản tóm tắt? - Đọc và hiểu đúng chủ đề văn bản. *Lưu ý: Khi tóm tắt cần nêu đầy đủ các nội dung chính, nhân vật quan trọng; bỏ hết các câu - Xác định nội dung chính cần tóm tắt. chữ thừa, các nhân vật, sự việc và chi tiết phụ - Sắp xếp các nội dung ấy theo một trình của truyện. tự hợp lí. - Mời hs đọc ghi nhớ sgk/61 - Viết văn bản tóm tắt bằng lời văn của mình GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
4. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 Tiết: 19 LUYỆN TẬP TÓM TẮT VĂN BẢN TỰ SỰ Yêu cầu, diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở Hướng dẫn tóm tắt truyện ngắn “Lão Hạc” – *Tóm tắt tác phẩm “Lão Hạc” Nam Cao. ( Nam Cao) - Hs nhắc lại yêu cầu đối với việc tóm tắt văn - Xác định các sự việc tiêu biểu, nhân bản? vật và chi tiết quan trọng chuẩn bị cho - Các bước tóm tắt văn bản? việc tóm tắt. - Thứ tự hợp lí của các sự việc trong truyện là: 1b, 2a, 3d, 4c, 5g, 6e, 7I, 8h, 9k Hướng dẫn luyện tập. * Luyện tập. - Hs tóm tắt văn bản “Lão Hạc” - Hs tóm tắt văn bản “Lão Hạc” Gv: Gợi ý bài tập 2, 3 cho hs về nhà làm. - Nhận xét: GV: Nêu bài học rút ra khi tóm tắt vbts? + Vai trò của yếu tố miêu tả và biểu cảm trong tác phẩm và trong văn bản tóm tắt. + Độ dài giới hạn theo yêu cầu. *Bài học rút ra: Để tóm tắt được tốt một vbts: cần hiểu đúng, sâu sắc về tác phẩm, xác định được đúng mục đích và yêu cầu tóm tắt (theo nội dung, nhân vật nào, dung lượng như thế nào, ), sắp xếp và trình bày vb tóm tắt bằng lời văn của mình. GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
5. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 Tiết: 20 +21 CÔ BÉ BÁN DIÊM (An – đéc – xen) Yêu cầu, diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở + Nêu hiểu biết của em về tác giả An- I. Tìm hiểu chung. đéc- xen và văn bản “Cô bé bán 1. Tác giả. (sgk) diêm”? 2. Tác phẩm a. Xuất xứ: Trích từ truyện ”Cô bé bán diêm” một truyện ngắn nổi tiếng của Anđecxen b. Thể loại: Truyện ngắn c. Bố cục: Phần 1: Từ đầu đến Cứng đờ ra: Hoàn cảnh Gv: - Hướng dẫn Hs đọc văn bản. sống của cô bé bán diêm Giọng chậm, cảm thông. ? Truyện này có thể chia làm mấy Phần 2: Tiếp đến Chầu thượng đế. phần? Nội dung từng phần? Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng. Phần 3: Còn lại đến hết. Cái chết của cô bé bán diêm II. ĐỌC – HIÊU VĂN BẢN 1. Hoàn cảnh của cô bé bán diêm a. Gia cảnh Qúa khứ Hiện tại Gia Ngôi nhà Căn gác tồi tàn, lạnh cảnh xinh xắn lẽo => Mất đi mái ? Qua phần đầu văn bản, ta thấy gia nhà cảnh của cô bé có gì đặc biệt? Sống trong Bà, mẹ mất, sống ? Thời gian và không gian xảy ra câu sự yêu với người cha khó chuyện? Thời gian ấy có tác động ntn thương của tính, nghiêm khắ đến con người? Đêm giao thừa bà, mẹ thường nghĩ đến gia đình sum họp đầm => Mất mái ấm ấm.  Hoàn cảnh đáng thương, ? Hãy liệt kê những hình ảnh tương nghèo túng, thiếu thốn cả vật phản được nhà văn sử dụng trong toàn chất, tinh thần đoạn này? Tác dụng của nghệ thuật này? b. Tình cảnh của cô bé trong đêm giao thừa. GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
6. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 Biện pháp tương phản đối lập giữa: - Em bé đi bán diêm vào đêm giao thừa >< mọi Cảnh sum họp sung túc, ấm áp trong người chuẩn bị đón Tết các nhà > < cô bé đầu trần, chân bé. đất. => RÉT Trời tối, rét > < em bé bụng đói trần, chân đất. cồn cào => ĐÓI Khi bà còn sống ngôi nhà em xinh - Cảnh đón giao thừa ấm áp, sum họp >< Một xắn> CÔ ĐƠN tăm. Nêu bật nỗi cực khổ của cô bé bán diêm, gợi Bà còn sống em có người yêu thương> niềm thương cảm cho người đọc. < nay bị chửi mắng. 2. Các lần quẹt diêm và những mộng tưởng Gợi lên niềm thương cảm cho người đọc. Cô bé khốn khổ về vật chất còn ❖ Hành động quẹt diêm mất mát về tinh thần. - Bề ngoài: Hành động bình thường SANG TIẾT 2 - Bên trong: Cô bé không dám quẹt diêm Hướng dẫn đọc – hiểu văn bản (tt) ❖ Liều quẹt một que diêm: ? Cô bé quẹt diêm tất cả mấy lần ?(5 + Dũng cảm vượt qua nỗi sợ hãi lần) + Khát vọng mãnh liệt hướng về sự sống và ánh sáng. ? Những mộng tưởng của cô bé được sắp xếp theo trình tự nào? Những lần quẹt diêm Lần 1: Trời rét, mộng tưởng về lò sưởi. Nguyên Mộng tưởng Thực tại Lần 2: Đói bụng, mộng tưởng thấy bữa nhân tiệc sang trọng. (quẹt diêm) (diêm tắt) Lần 3: Đêm giao thừa, mộng tưởng thấy cây thông nô-en Lần 1 Vì trời - Lò sưởi ấm - Trở về rét áp nỗi lo Lần 4: Trong mộng tưởng nhìn thấy bà. lắng bán => Khao khát Lần 5: Cô bé quẹt tất cả những que diêm. sự ấm áp của diêm còn lại. Em muốn níu bà lại vì bà tình thương người duy nhất yêu thương em. ? Sự sắp đặt song song cảnh mộng Lần 2 Vì bụng - Bàn ăn thịnh - Chỉ còn tưởng và cảnh thực tế đó có ý nghĩa đói soạn, ngỗng bức tưởng gì? quay. => dày đặc, Khao khát sự xù xì, cô Làm nổi rõ mong ước hạnh phúc chính chăm sóc, đơn, lạnh đáng của cô bé và thân phận bất hạnh sống trong gia lẽo của em. Cho thấy sự thờ ơ, vô nhân đạo đinh sung túc của xã hội đối với người nghèo. GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
7. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 ?Sau mỗi lần quẹt diêm thực tế nào Lần 3 - Tất cả lại hiện ra? bay lên Đó là - Cây thông trời, em Em bần thần cả người và chợt nghĩ ra đêm Nôen lộng lẫy nghĩ đến rằng che em đã giao cho em đi bán giao => sống trong bà. diêm. Đêm nay về nhà thế nào cũng bị thừa ngôi nhà ấm cha mắng. áp Chẳng có bàn ăn thịnh soạn nào cả mà chỉ có phố xá vắng teo Nhận + 3 lần quẹt diêm đầu: Hình ảnh hiện ?Nhận xét về những mong ước của cô xét ra rất cụ thể, quen thuộc => 1 mong bé bán diêm từ bốn lần quẹt đầu? Là ước rất bình thường những mong ước chân thành, chính đáng giản dị của bất cứ đứa trẻ nào trên + Tất cả đều vụt mất, chỉ còn lại cô thế gian này. đơn, đói, rét, hiện thưc nghiệt ngã ?Trong số các mộng tưởng ấy, điều nào gắn với thực tế, điều nào thuần tuý Lần 4 Nhớ bà - Hình ảnh - Bà biến chỉ là mộng tưởng? người bà đã mất GV giảng thêm: Thực tế và mộng mất xuất hiện. tưởng xen kẽ với nhau. Khi quẹt diêm => Mong cháy là mộng tưởng, khi diêm tắt là được che chở, thực tế. yêu thương ? Tại sao nhà văn lại miêu tả thi thể Lần 5 Em - Bà cầm lấy - Em bé của em bé với “ đôi má hồng và đôi muốn tay em, hai bà đã chết môi đang mỉm cười”? níu bà cháu vụt bay Vì lòng thương yêu, niềm thông cảm lại, lên cao. với số phận bất hạnh của bé và cũng muốn => Mong ước muốn giảm bớt cảm giác bi thương đối đi với được giải với người đọc. bà... thoát và sống ? Cảm nhận của em về câu nói: “ Chắc hạnh phúc nó muốn sưởi cho ấm” của những bên người người chứng kiến?-> họ có thái độ thật thân lạnh lùng. ? Qua câu chuyện, em thấy tấm lòng của tác giả đối với em bé bất hạnh Nhận xét: ntn? Những ước mơ, mộng tưởng của cô bé thật giản - Đồng cảm với khao khát hạnh phúc dị, nhưng không thể nào đạt được => Thể hiện của em bé qua những mộng tưởng của niềm yêu thương, cảm thông của nhà văn dành em. cho những kiếp người nhỏ bé trong xã hội. - Cách kết thúc truyện thể hiện nỗi day 3. Cái chết của cô bé bán diêm dứt, nỗi xót xa của nhà văn đối với em - Nguyên nhân GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022
8. Trường THCS Hòa An Ngữ văn 8 bé bất hạnh. + Đói, rét + Sự lạnh lùng vô cảm của những người xung ? Câu chuyện gợi cho em suy nghĩa gì quanh về số phận những người nghèo trong Cái chết của cô bé:Cái chết ấm áp, nhẹ nhàng XH cũ? + Thiên nhiên có sự vận động: Thời gian từ tối GV liên hệ thực tế để gd HS. đến sáng, mặt trời lên chói lọi + Hình hài cô bé: Đôi má hồng: Chiến thắng cái đói, cái rét + Đôi môi mỉnh cười: Chiến thắng buồn đau, cơ cực => GIÁ TRỊ NHÂN ĐẠO Cái chết thể hiện một dư vị chát đắng vì thực tế cô bé đã chết trong cô độc, trong sự thờ ơ của con người => GIÁ TRỊ HIỆN THỰC III- Tổng kết: 1. Ý nghĩa văn bản: Hướng dẫn tổng kết. Truyện thể hiện niềm thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với những số phận bất hạnh. ? Nêu ý nghĩa văn bản? 2. Nghệ thuật: ? Nêu nghệ thuật sd trong văn bản? - Sử dụng những chi tiết, hình ảnh đối lập. - Sắp xếp trình tự sự việc nhằm khắc họa tâm lí em bé. -Sáng tạo trong cách kể chuyện GV: Nguyễn Thị Công Viên Năm học: 2021- 2022