Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 5+6: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Thị Công Viên

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 5+6: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản - Năm học 2021-2022 - Nguyễn Thị Công Viên

1. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 Tiết: 5-6: TÍNH THỐNG NHẤT VỀ CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN Yêu cầu và diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở Hs tìm hiểu chủ đề của vb. I. Chủ đề văn bản: Yêu cầu h/s xem lại văn bản Tôi đi 1. Ví dụ - Nhận xét: học của Thanh Tịnh, trang 5. Văn bản :Tôi đi học Tác giả nhớ lại những kỉ niệm buổi tựu Tác giả nhớ lại kỉ niệm về buổi đầu trường đầu tiên của mình, gợi lại tâm tiên đi học . =>Sự hồi tưởng ấy gợi lên trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ trong cảm giác bâng khuâng , xao xuyến buổi học ấy. không thể nào quên về tâm trạng náo => Đó chính là chủ đề của văn bản nức , bỡ ngỡ của nhân vật '' tôi'' trong Tôi đi học. buổi tựu trường . Nêu chủ đề của văn bản Tôi đi học? Chủ đề của văn bản : Những kỉ niệm sâu sắc về buổi tựu trường đầu tiên . Kỉ niệm sâu sắc về ngày đầu tiên đi học của nhân vật tôi. 2.Ghi nhớ (SGK/tr 12) : Qua tìm hiểu các vd trên, em hãy cho Chủ đề là đối tượng là vấn đề chính biết Chủ đề của vb là gì? (chủ yếu) được tác giả nêu lên, đặt ra trong toàn bộ văn bản. Chủ đề là đối tượng, vấn đề chính (chủ yếu) được tác giả đặt ra trong văn bản. Hoạt động 2: Hướng dẫn hs tìm hiểu II. Tính thống nhất về chủ đề của tính thống nhất về chủ đề của vb. văn bản 1/. Nhan đề: Có ý nghĩa tường minh giúp ta hiểu ngay nội dung của văn bản là nói về chuyện đi học. Các chi tiết, các phương tiện ngôn 2/. Văn bản “Tôi đi học” tập trung hồi từ trong vb đều tập trung khắc họa, tô tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác đậm cảm giác buổi tựu trường đầu bỡ ngỡ của nhân vật “ tôi” trong buổi tiên. tựu trường đầu tiên: + Trên đường đi học: Qua việc phân tích trên, thế nào là - Con đường quen.....bỗng đổi khác, tính thống nhất chủ đề của vb? mới mẻ. Tính thống nhất về chủ đề của vb là sự - Hoạt động lội qua sông....đổi thành thống nhất về ý đồ, ý kiến, cảm xúc việc đi học thật thiêng liêng, tự hào. Năm học: 2021 - 2022
2. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 của tác giả được thể hiện trong vb. + Trên sân trường: - Ngôi trường cao ráo, xinh xắn -> lo Tính thống nhất chủ đề được thể sợ. hiện ở những phương diện nào trong - Đứng nép bên những người thân. vb? + Trong lớp học: - Nội dung - Bâng khuâng, thấy xa mẹ, nhớ nhà. - Hình thức 3/ Tính thồng nhất về chủ đề của văn bản: Làm thế nào để có thể viết một vb Là sự nhất quán về ý đồ, ý kiến cảm bảo đảm tính thống nhất về chủ đề? xúc của tác giả thể hiện trong văn bản. Gọi 2 hs đọc ghi nhớ SGK/ 12. - Thể hiện: + Nhan đề. +Quan hệ giữa các phần, từ ngữ chi tiết. + Đối tượng. * Ghi nhớ (sgk trang 12) LUYỆN TẬP III. Hướng dẫn HS tìm hiểu luyện tập. III. Luyện tập Gọi hs đọc vb Rừng cọ quê tôi 1/ 13. Văn bản Rừng cọ quê tôi. - Hình thức GV cùng lớp xây dựng, a. Thứ tự trình bày: thảo luận theo câu hỏi sau văn bản - Rừng cọ gắn với người dân sông Thao. - Miêu tả dáng cọ, sự gắn bọ giữa rừng cọ với nhau, sự gắn bó của cọ với tuổi - GV tổng hợp bình điểm thơ của tác giả, công dụng của cọ, tình cảm của người sông Thao với rừng cọ. - Trình tự trên khó thay đổi vì các phần được sắp xếp hợp lý, thể hiện ý rành mạch liên tục. b. Chủ đề văn bản: Sự gắn bó và tình yêu thương của Năm học: 2021 - 2022
3. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 Hướng dẫn hs làm btập 2, 3/14. người dân sông Thao với rừng cọ quê hương mình. 2/ 14. Bỏ ý b & d vì xa chủ đề, làm cho văn bản không đảm bảo tính thống c. Chủ đề trên được thể hiện trong nhất toàn vb - Nhan đề rừng cọ. - Miêu tả rừng cọ: rừng cọ trùm lên nhà cửa, trường học - Cuộc sống của người dân: rất nhiều vật dụng và vật phẩm được làm từ cọ, đi đâu cũng nhớ về rừng cọ d. Các từ ngữ được lập lại nhiều lần: rừng cọ, lá cọ, dáng cọ, sự gắn bó của cọ đối với nhân vật tôi, công dụng của cọ KT tiến độ HS * HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC 1. Bài vừa học: - Làm bài tập 3, chú ý diễn đạt câu b, e cho sát ( tập trung ) với chủ đề. - Viết một đoạn văn về chủ đề: Mùa mưa với những ấn tượng sâu sắc nhất. 2. Bài sắp học: BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN. Trả lời các câu hỏi SGK Năm học: 2021 - 2022
4. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 Tiết: 7-8 BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN Yêu cầu và diễn giải của giáo viên Nội dung ghi vở + GV yêu cầu HS đọc phần văn bản sgk: I. Bố cục của văn bản /24. 1. Ví dụ: Văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng” - Nội dung chính của văn bản là gì? - MB: Từ đầu danh lợi - Văn bản trên có thể chia ra làm mấy (Giới thiệu về Chu văn An) phần? Chỉ ra các phần đó? - TB: Tiếp vào thăm - Hãy cho biết nhiệm vụ của từng phần (tài và đức của Chu Văn An) trong văn bản trên? - KB: còn lại (Tình cảm mọi người - Theo em, các phần có liên kết với nhau đối với Chu Văn An) không và liên kết như thế nào? - Các phần phải phù hợp, thống - Các phần phải phù hợp, thống nhât, tập nhât, tập trung làm rõ chủ đề. trung làm rõ chủ đề. -Vậy bố cục của văn bản là gì? 2. Kết luận (ghi nhớ) - Bố cục của văn bản là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề. - Bố cục của văn bản là sự tổ chức các đoạn văn để thể hiện chủ đề. - Từ việc phân tích trên, hãy cho biết một cách khái quát: Bố cục của văn bản gồm - Văn bản thường có ba phần: mấy phần? + MB: Nêu chủ đề của văn bản - Nhiệm vụ của từng phần là gì? + TB: Gồm nhiều đoạn trình bày - Các phần của văn bản có quan hệ với các khía cạnh của chủ đề. nhau như thế nào? + KB: Tổng kết chủ đề của văn bản. + GV cho học sinh hiểu : ba phần đó có quan hệ chặt chẽ với nhau để làm nổi bật chủ đề + Cho hs đọc phần ghi nhớ sgk/25. Tìm hiểu cách tổ chức sắp xếp phần II. Cách bố trí sắp xếp nội dung thân bài phần thân bài của văn bản Năm học: 2021 - 2022
5. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 1. Thân bài: Tôi đi học-Thanh Tịnh - Sắp xếp theo sự hồi tưởng kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên. Các cảm xúc - Tâm trạng của nhân vật tôi trên được sắp xếp theo thứ tự thời gian: những đường tới trường: cảm xúc trên đường tới trường, khi bước + Cảnh vật thay đổi. vào lớp học. + Các cậu nhỏ: gọi tên nhau, trao - Sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập sách vở. những cảm xúc về cùng một đối tượng trước đây và buổi tựu trường đầu tiên. + Ghì tay thật chặt. + Muốn thử sức mình. - Tâm trạng của nhân vật tôi trong sân trường: + Lo sợ vẩn vơ. + Cảm thấy chơi vơi. + Giật mình lúng túng khi gọi tên. GV: Văn bản trong lòng mẹ của Nguyên Hồng chủ yếu trình bày diễn + Khóc nức nở. biến tâm lí của bé Hồng - Trong lớp học: - Hãy chỉ ra những diễn biến tâm trạng + Cảm thấy mùi hương lạ. đó trong phần thân bài ?- Vậy theo em phần thân bài của bài này được sắp xếp + Không thấy xa lạ. theo trình tự nào? - Sắp xếp theo trình tự thời gian (hồi * Diễn biến tâm trạng cú bé Hồng: tưởng, hiện tại - quá khứ) - Tình thương mẹ và thái độ căm ghét cực - Sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập độ những cổ tục đã đày đọa mẹ của cậu những cảm xúc về cùng một đối bé Hồng khi nghe bà cô cố tình bịa tượng trước và trong buổi tựu chuyện nói xấu mẹ. trường. - Niềm vui sướng cực độ của bé Hồng khi 2. Diễn biến tâm trạng bé Hồng được ở trong lòng mẹ. - Trước khi gặp mẹ: thương mẹ, đau - Khi tả người, con vật , phong cảnh ... đớn tủi cực căm ghét những cổ tục. em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào ? - Khi gặp mẹ: sung sướng, hạnh Hãy kể một trình tự mà em thường gặp ? phuc vô bờ. Năm học: 2021 - 2022
6. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 Sắp xếp theo trình tự thời gian (tả phong cảnh), chỉnh thể - bộ phận (người, vật, - Sắp xếp theo sự phát triển của sự con vật) hoặc tình cảm, cảm xúc (tả việc. người) * Sắp xếp theo không gian: (tả - Phần thân bài của văn bản Người thầy phong cảnh), chỉnh thể đến bộ phận đạo cao đức trọng nêu các sự việc để thể (tả người, vật, con vật) hoặc tình hiện chủ đề. Hãy cho biết cách sắp xếp cảm, cảm xúc (tả người) các sự việc đó ? * Cách sắp xếp nội dung phần TB trong vb Người thầy đạo cao đức trọng. - Theo trình tự thời gian, không gian, theo sự phát triển của sự việc. - Theo mạch suy luận , cảm xúc của người viết - Theo em các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo những trình tự * Phần thân bài của văn bản nói về nào ? các sự việc: - Theo mạch suy luận , cảm xúc của - Chu Văn An là người tài cao. người viết - Chu Văn An là người đức trọng. 3. Kết luận (sgk) Ghi nhớ sgk/25 - Sắp xếp thân bài phụ thuộc vào kiểu văn bản, chủ đề, ý đồ giao tiếp của người viết. - Theo trình tự thời gian, không gian, theo sự phát triển của sự việc. - Theo mạch suy luận , cảm xúc của người viết Hướng dẫn luyện tập III. Luyện tập Bài tập1: Bài tập 1: - Yêu cầu HS đọc và xác định yêu cầu. a. Tôi vội da trời. - Cách triển khai chủ đề nhìn từ xa Năm học: 2021 - 2022
7. Nguyễn Thị Công Viên Giáo án Ngữ văn 8 ? Tìm từ ngữ hoặc câu chủ đề trong đoạn. đến gần đến tận nơi xa dần. ? Phân tích cách triển khai chủ đề? b.Trình tự thời gian: về chiều , lúc hoàng hôn. - hoàng hôn. c. Từ khái quát đến cụ thể, từ cái đã biết đến cái chưa biết. Bài tập 2: Bài tập 2: Gợi ý trình bày các ý: MB: Giới thiệu cảnh ngộ của bé Hồng và tình thương mẹ. TB: - Tình thương mẹ của bé Hồng trong cuộc đối thoại với người cô. - Tình thương mẹ biểu hiện qua thái độ căm giận những cổ tục. - Tâm trạng của chú bé khi được ở trong lòng mẹ. KB: Kết luận chung về tình thương mẹ của bé Hồng. Bài tập 3: Cho hs làm ở nhà * HƯỚNG DẪN HỌC SINH TỰ HỌC 1. Bài vừa học: - Nắm được ba phần của bố cục một vb. - Hiểu được cách bố trí, sắp xếp nội dung phần thân bài của vb. - Làm bài tập 3 phần luyện tập. 2. Bài sắp học: TỨC NƯỚC VỠ BỜ - Đọc kĩ vb. - Tìm hiểu tác giả tác phẩm và chú thích. - Trả lời các câu hỏi SGK phần tìm hiểu bài. Năm học: 2021 - 2022