Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 28-29: Văn bản: Kiều ở lầu Ngưng Bích (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

Nội dung text: Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tiết 28-29: Văn bản: Kiều ở lầu Ngưng Bích (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)

1. Ngày soạn: 04/10/2021 Tiết 28-29: Văn bản: KIỀU Ở LẦU NGƯNG BÍCH (Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du) Nội dung Hoạt động của GV và HS I. Đọc – tìm hiểu chú thích: Đọc rõ ràng diễn cảm . Giọng chậm buồn 1. Đọc - Đọc mẫu - gọi 1,2 hs đọc - Yêu cầu học sinh tìm hiểu chú thích sgk ? Xác định vị trí của đoạn trích ? ? Đoạn trích được chia thành mấy phần - 6 Câu đầu hoàn cảnh cô đơn của Thuý Kiều - 8 câu tiếp: Nỗi nhớ của kiều. 2. Bố cục: 3 phần - 8 câu cuối: Tâm trạng lo âu của Thuý Kiều. ? Phương thức biểu đạt trong văn bản? Biểu cảm - miêu tả . II. Tìm hiểu văn bản: 1. Nội dung: a. Cảnh ở lầu Ngưng Bích và tâm trạng Thúy Kiều: Cảnh vật hiện ra bao la, hoang vắng, xa lạ và cách biệt, gợi cảm giác cô đơn, buồn tủi. Trước cảnh vật, tâm trạng Kiều ngổn ngang như bị chia xé cắt ra đau đớn. ? Khung cảnh thiên nhiên nơi giam giữ Kiều được b. Nỗi nhớ của Thuý Kiều: tác giả miêu tả ntn ? * Nỗi nhớ Kim Trọng: ? Qua đó em cảm nhận được khung cảnh thiên - Thương nhớ chàng Kim vẫn đang nhiên ntn ? mong đợi mòn mỏi . ? Em hãy giải thích nghĩa của từ “khoá xuân” - Xót xa đau đớn, không bao giờ ? Từ đó cho ta thấy hoàn cảnh của Kiều như thế quên. nào? - Hình dung tình cảnh người yêu chờ ? Tám câu thơ vừa đọc là tiếng lòng của Thúy Kiều đợi vô ích. hướng về ai ? - Càng nhớ càng cô đơn, trống vắng. ? Tại sao Kiều lại nhớ đến người yêu trước nỗi nhớ * Nỗi nhớ cha mẹ: cha mẹ ? Đầu tiên là nhớ đến Kim Trọng. Điều này - Thương và xót cho cha mẹ: Sớm phù hợp với quy luật tâm lí vừa thể hiện tinh tế của
2. chiều tựa cửa trông con; tuổi già sức ngòi bút Nguyễn Du yếu không người chăm sóc. ? Nhớ người yêu nhớ về những gì? - Nhớ song thân với cả sự xót thương, ? Nỗi nhớ cha mẹ được thể hiện qua những chi tiết ân hận. nào? => Người con hiếu thảo người tình ? Qua đó cho ta thấy Kiều là người như thế nào? chung thuỷ. c. Tâm trạng Kiều trong hoàn cảnh - Gọi HS đọc 8 câu cuối hiện tại: ? Cảnh ở đây là cảnh thực hay hư? ? Mỗi cảnh vật có nét chung và có nét riêng để diễn Phản chiếu tâm trạng nhân vật về tả tâm trạng Kiều. Em hãy phân tích và chứng minh với thực tại phũ phàng, nỗi buồn của điều đó. TKiều không thể vơi, cảnh nào cũng - Cảnh trong tâm trạng Kiều: buồn, cũng gợi thân phận con người + Nhớ mẹ, nhớ quê hương- cảm nhận qua cánh buồm trong cuộc đời vô định. trắng thấp thoáng xa xa. + Nhớ người yêu, xót xa duyên phận như hình ảnh “ Hoa trôi man mác. + Buồn cho cảnh ngộ của mình nghe sóng mà ghê sợ. => Cảnh được nhìn từ xa-> giàu màu sắc từ nhạt- >đậm, âm thanh từ tĩnh->động, nỗi buồn từ man mác mông lung->lo âu kinh sợ, dự cảm dông bão sẽ nổi lên hãi hùng xô đẩy vùi dập cuộc đời Kiều. 2. Nghệ thuật: ? Nhận xét cách dùng từ “ buồn trông”? Thể hiện điều - Miêu tả nội tâm nhân vật : Diễn biến gì? tâm trạng được thể hiện qua ngôn ngữ ? Thái độ của Nguyễn Du với nv ntn? độc thoại và tả cảnh ngụ tình đặc sắc. Tác giả cảm thương cho tình cảnh của TKiều, ngợi ca - Lựa chọn các từ ngữ, sử dụng các vẻ đẹp thủy chung nhân hậu trong tâm hồn Kiều. biện pháp tu từ. ? Em hãy nêu những đặc sắc nghệ thuật của văn 3. Ý nghĩa văn bản: bản. Đoạn trích thể hiện tâm trạng cô ? Rút ra ý nghĩa của văn bản. đơn, buồn tủi và tấm lòng thuỷ chung, hiểu thảo của Kiều.
3. Tiết:30 MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ HS đọc đoạn trích. I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong ? Đoạn trích kể về việc gì? sự việc xảy ra như thế văn bản tự sự: nào? ?Trong trận đánh đó vua Quang Trung đã xuất hiện như thế nào, để làm gì ? 1.Đọc đoạn trích ? Chỉ ra các chi tiết miêu tả trong đoạn trích, các 2. Nhận xét. chi tiết ấy nhằm thể hiện những đối tượng nào? a) Quang Trung đánh đồn Ngọc Hồi. ? Hãy nêu các sự việc trong đoạn văn, nhận xét xem b) Các chi tiết miêu tả: đoạn văn ấy có sinh động không? Tại sao? Khói tỏa mù trời, bỏ chạy tán loạn, - Vua Quang Trung cho ghép ván lại, cứ mười người giày xéo lẫn nhau, thây năm đầy khiêng một bức, rồi tiến sát đền đồn Ngọc Hồi. đồng, máu chảy thành sông . - Quân Thanh bắn ra không trúng người nào, sau đó c) Đoạn văn không sinh động, hấp phun khói lửa. dẫn vì không có các yêu tố miêu tả. - Quân của vua Quang Trung khiêng ván nhất tề xông lên mà đánh. - Quân Thanh chống đỡ không nổi, tướng nhà Thanh * Ghi nhớ: sgk là Sầm Nghi Đống thắt cổ chết. Quân Thanh đại bại. So với đoạn trích thì trận đánh được tái hiện lại một cách sinh động nhờ những yếu tố miêu tả. ? Quan đó, em hãy cho biết yếu tổ miêu tả có vai trò như thế nào trong đoạn văn tự sự? II.Luyện tập: Yêu tố miêu tả trong câu chuyện trở nên hấp dẫn gợi Bài 1. cảm, sinh động. - Chị em Thuý Kiều a. Trong đoạn trích Chị em Thuý Kiều: Có một câu tả + Vân: trang trọng, đầy đặn nở nang, cảnh (Êm đềm trướng rủ màn che); còn lại chủ yếu là hoa cười, ngọc thốt các hình ảnh tả tài sắc của Thuý Kiều và vẻ đẹp của + Kiều: Sắc sảo, mặn mà, làn thu Thuý Vân. Các hình ảnh thể hiện vẻ đẹp của thiên thuỷ, nghiêng nước, nghiêng thành . nhiên được lấy để khắc hoạ vẻ đẹp của hai nhân vật - Cảnh ngày xuân: cỏ non xanh, cành chứ không phải để tả thiên nhiên. Đây là đặc điểm lê trắng, gần xa, nô nức, dập dìu ước lệ của văn học trung đại.
4. Tiết:31 MIÊU TẢ NỘI TÂM - Đọc đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích. ? Xác định những câu thơ tả ngoại cảnh. TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ + 4 câu đầu và 8 câu cuối. ? Dấu hiệu nào cho thấy đây là những câu thơ mô I. Tìm hiểu yếu tố miêu tả trong tả cảnh sắc bên ngoài? có tác dụng miêu tả nội tâm văn bản tự sự: con người không? Miêu tả bên ngoài bao gồm cảnh sắc thiên nhiên và 1 Ví dụ 1: ngoại hình của con người, sự vật . có thể quan sát Văn bản :Kiều ở lầu Ngưng Bích . trực tiếp 2 Nhận xét : ? Những cảnh đó giúp ta hiểu được gì về tâm trạng => Miêu tả nội tâm trong VB tự sự là bên trong của nhân vật? tái hiện những ý nghĩ, cảm xúc và ? Tìm những câu thơ miêu tả tâm trạng của nhân diễn biến tâm trạng của nhân vật. Đó vật Kiều. Đoạn 8 câu giữa miêu tả tâm trạng của là biện pháp quan trọng để xây dựng Kiều, trực tiếp những suy nghĩ bên trong về thân phận nhân vật, làm cho nhân vật sinh động. cô đơn bơ vơ nơi đất khách. ? Những chi tiết nào cho ta thấy đây là những câu thơ miêu tả nội tâm? Miêu tả nội tâm bao gồm những suy nghĩ, tình cảm, những diễn biến tâm trạng của nhân vật . những gì không quan sát được một cách trực tiếp từ bên ngoài. ->Trực tiếp ? Miêu tả nội tâm có tác dụng như thế nào đối với việc khắc hoạ nhân vật? Có tác dụng to lớn trong việc khắc họa đặc điểm tính cách nhân vật ->nhân vật sinh động . Ví dụ2 ? Đoạn văn cho ta thấy tâm trạng gì của lão Hạc? Nổi đau đớn của Lão Hạc khi phải Vì sao em biết được điều đó? bán chó => Thể hiện qua nét mặt cử Sử dụng các động từ "ép","mếu","có"và các tính từ chỉ của nhân vật. "rúm","nhăn","món mén" để miêu tả bộ dạng của lão Hạc khi nhớ lại việc bán chó =>gợi gương mặt cũ kĩ, già nua khô héo, một tâm hôn đau khổ cạn kiệt nước * Kết luận: mắt - Miêu tả nội tâm tái hiện những suy ? Qua việc tìm hiểu văn bản trên em hiểu thế nào là nghĩ, cảm xúc của nhân vật miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự? - Tả nội tâm: - Miêu tả bên ngoài và miêu tả nội tâm có mối quan + Trực tiếp : diễn tả ý nghĩ, cảm xúc. hệ gắn bó, hoà quyện với nhau. + Gián tiếp: Qua cảnh vật, nét mặt, cử + Miêu tả bên ngoài -> gợi tả tâm trạng bên trong của chỉ. nhân vật. + Miêu tả tâm trạng bên trong -> khắc hoạ chân dung, hành động bên ngoài. => Miêu tả gián tiếp - Miêu tả nội tâm có vai trò, tác dụng rất to lớn trong việc khắc hoạ đặc điểm, tính cách nhân vật.