Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp THPT môn Sinh học năm 2021 (CV 4040)

Nội dung text: Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục phổ thông cấp THPT môn Sinh học năm 2021 (CV 4040)

1. Phụ lục III HƯỚNG DẪN THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG CẤP THPT MÔN SINH HỌC (Kèm theo Công văn số BGDĐT-GDTRH ngày tháng năm 2021 của Bộ trưởng Bộ GDĐT) Hướng dẫn này dựa trên sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Căn cứ vào hướng dẫn, các cơ sở giáo dục trung học chỉ đạo tổ, nhóm chuyên môn và giáo viên xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết bảo đảm cân đối giữa nội dung và thời gian thực hiện, phù hợp với tình hình thực tế. 1. Lớp 10 TT Chương Bài Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện (1) (2) (3) (4) (5) Bài 3. Các nguyên tố hóa học và Mục II.1. Cấu trúc và đặc tính 1 Học sinh tự đọc Phần Hai. nước hóa lí của nước 2 Sinh học tế bào Bài 4. Cacbohidrat và lipit Mục I.1. Hình 4.1 Không phân tích, chỉ giới thiệu khái quát Chương I. Thành Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng Bài 6. Axit nuclêic Cả bài phần hóa học của khung ở cuối bài 3 tế bào Bài 3, Bài 4, Bài 5 và Bài 6 Cả 4 bài Tích hợp thành chủ đề 4 Bài 7. Tế bào nhân sơ Mục II.1. Lệnh ▼ trang 33 Học sinh không thực hiện 5 Bài 8. Tế bào nhân thực Không yêu cầu chi tiết cấu tạo các bộ phận, các Bài 9. Tế bào nhân thực (tiếp 6 Chương II. Cả 3 bài bào quan của tế bào, chỉ dạy cấu tạo sơ lược và theo) Cấu trúc tế bào chức năng Bài 10. Tế bào nhân thực (tiếp theo) 7 Bài 8, Bài 9 và Bài 10 Cả 3 bài Tích hợp thành chủ đề 1
2. Bài 11. Vận chuyển các chất qua 8 Mục I. Lệnh ▼ trang 48 Không yêu cầu học sinh thực hiện màng tế bào Bài 13. Khái quát về chuyển hóa Mục I.2. Từ dòng 8 đến dòng 9 Không yêu cầu học sinh thực hiện vật chất và năng lượng 10, trang 54 Bài 14. Enzim và vai trò của 10 enzim trong quá trình chuyển Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương III. hóa vật chất Chuyển hóa vật Mục II. Thí nghiệm sử dụng chất và năng enzim trong quả dứa tươi để Bài 15. Thực hành: Một số thí 11 lượng trong tế bào tách chiết ADN Khuyến khích học sinh tự làm nghiệm về enzim Mục II.4. Thu hoạch, ý 2 (Dùng enzim ) Mục II. Các giai đoạn chính Chỉ dạy: vị trí, nguyên liệu, sản phẩm của 3 giai 12 Bài 16. Hô hấp tế bào của quá trình hô hấp tế bào đoạn hô hấp tế bào Bài 20. Thực hành: Quan sát các Chương IV. Phân 13 kì của nguyên phân trên tiêu bản Cả bài Khuyến khích học sinh tự làm bào rễ hành Mục II.1. Các loại môi trường Bài 22. Dinh dưỡng, chuyển hóa Khuyến khích học sinh tự đọc cơ bản 14 vật chất và năng lượng ở vi sinh Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 1 vật Không yêu cầu học sinh thực hiện và câu 3 Phần Ba. Sinh học Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy khái niệm và 1 ví Mục I. Quá trình tổng hợp vi sinh vật dụ minh họa Bài 23. Quá trình tổng hợp và 15 Chương I. Chuyển Mục II.1 Lệnh ▼ trang 92 Không yêu cầu học sinh thực hiện ý 2, 3 hóa vật chất và phân giải các chất ở vi sinh vật năng lượng ở vi Mục II.2. Phân giải Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy khái niệm và 1 ví sinh vật pôlisaccarit và ứng dụng dụ minh họa Bài 24. Thực hành: Lên men Mục I. Lên men êtilic Khuyến khích học sinh tự làm êtilic và lactic 16 Bài 22 và Bài 24 Cả 2 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề 2
3. Chương II. Sinh Bài 25. Sinh trưởng của vi sinh Mục I. Lệnh ▼ trang 99 17 trưởng và sinh sản Không yêu cầu học sinh thực hiện vật của vi sinh vật Mục II. Lệnh ▼ trang 100 Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các hình 18 Bài 26. Sinh sản của vi sinh vật Cả bài thức sinh sản của vi sinh vật Mục I.2. Bảng trang 106 Học sinh tự đọc phần “Cơ chế tác động” Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 1 Chương II. Sinh Bài 27. Các yếu tố ảnh hưởng Không yêu cầu học sinh thực hiện và câu 2 19 trưởng và sinh sản đến sinh trưởng của vi sinh vật Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ dạy phần chữ của vi sinh vật Mục II. Các yếu tố lí học đóng khung ở cuối bài Bài 25 và Bài 27 Cả 2 bài Tích hợp thành chủ đề Bài 28. Thực hành: Quan sát 20 Cả bài Không yêu cầu học sinh thực hiện một số vi sinh vật Bài 31. Virut gây bệnh. Ứng Mục II. Ứng dụng của virut Không yêu cầu cơ chế, chỉ giới thiệu các ứng dụng của virut trong thực tiễn 21 trong thực tiễn dụng Bài 29, Bài 30, Bài 31 và Bài 32 Cả 4 bài Tích hợp thành chủ đề Chương III. Mục I.3. Hãy điền những ví dụ Virut và bệnh đại diện vào cột thứ bốn trong Không yêu cầu học sinh thực hiện truyền nhiễm Bài 33. Ôn tập phần sinh học vi bảng sau 22 sinh vật Mục II.2. Nói chung, độ pH phù hợp nhất cho sự sinh Không yêu cầu học sinh thực hiện trưởng của vi sinh vật như sau 2. Lớp 11 3
4. TT Chương Bài Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện (1) (2) (3) (4) (5) Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu cơ quan Bài 1. Sự hấp thụ nước và muối Mục I. Rễ là cơ quan hấp thụ 1 hấp thu nước và muối khoáng chủ yếu của cây là khoáng ở rễ nước và ion khoáng rễ Mục I. Dòng mạch gỗ Không yêu cầu chi tiết cấu tạo của mạch gỗ, chỉ dạy phần chữ đóng khung ở cuối bài Mục II. Dòng mạch rây Không yêu cầu chi tiết cấu tạo của mạch gỗ, chỉ 2 Bài 2. Vận chuyển các chất dạy phần chữ đóng khung ở cuối bài trong cây Mục I. Hình 2.4b Học sinh tự đọc Phần Bốn. Không yêu cầu học sinh thực hiện Sinh học cơ thể Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Không trình bày và giải thích thí nghiệm của Mục II.1. Lá là cơ quan thoát Garô và hình 3.3, chỉ giới thiệu lá là cơ quan 3 Bài 3. Thoát hơi nước hơi nước thoát hơi nước Mục Câu hỏi và bài tập: Câu Không yêu cầu học sinh thực hiện 2* Chương I. Chuyển Mục I. Hình 4.1 Học sinh tự đọc hóa vật chất và Bài 4. Vai trò các nguyên tố 4 năng lượng. Mục I. Lệnh ▼ trang 21 Không yêu cầu học sinh thực hiện khoáng Không yêu cầu thực hiện nội dung cột “Dạng mà Mục II. Bảng 4 cây hấp thụ” Mục II. Quá trình đồng hoá Học sinh tự đọc Bài 5. Dinh dưỡng nitơ ở thực nitơ ở thực vật 5 vật Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 2 Không yêu cầu học sinh thực hiện và câu 3 Mục III. Nguồn cung cấp nitơ Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các nguồn Bài 6. Dinh dưỡng nitơ ở thực tự nhiên cho cây cung cấp nitơ cho cây 6 vật (tiếp theo) Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 1 Không yêu cầu học sinh thực hiện 4
5. Bài 5 và Bài 6 Cả 2 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề Bài 7: Thực hành thí nghiệm Mục III. 2. Nghiên cứu vai trò 7 thoát hơi nước và vai trò của Không yêu cầu học sinh thực hiện của phân NPK phân bón Mục I.1. Quang hợp là gì? Học sinh tự đọc 8 Bài 8. Quang hợp ở thực vật Mục II.1. Hình 8.2 Không yêu cầu chi tiết cấu tạo trong của lá Mục II.1. Lệnh ▼ trang 37 Không yêu cầu học sinh thực hiện Không yêu cầu chi tiết phần cơ chế, chỉ dạy phân Bài 9. Quang hợp ở các nhóm Cả bài biệt quá trình quang hợp ở 3 nhóm thực vật C3, thực vật C3; C4 và CAM C4 và CAM. 9 Bài 8, Bài 9, Bài 10 và Bài 13 Cả 4 bài Tích hợp thành chủ đề Mục II. Tăng năng suất cây Bài 11. Quang hợp và năng suất 10 trồng thông qua sự điều khiển Khuyến khích học sinh tự học cây trồng quang hợp. Mục I.1. Lệnh ▼ trang 51 Học sinh tự đọc Mục II. Con đường hô hấp ở Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ giới thiệu các 11 Bài 12. Hô hấp ở thực vật thực vật con đường hô hấp Mục IV. Quan hệ giữa hô hấp Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ dạy phần chữ với quang hợp và môi trường đóng khung ở cuối bài Bài 14. Thực hành: Phát hiện hô 12 Cả bài Học sinh không thực hiện hấp ở thực vật Mục II. Tiêu hóa ở động vật Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần đóng chưa có cơ quan tiêu hóa khung cuối bài 5
6. 13 Bài 15. Tiêu hóa ở động vật Mục III.Tiêu hóa ở động vật có túi tiêu hóa Mục IV. hình 15.3, 15.4, 15.5 Học sinh tự đọc Mục V.2. Đặc điểm tiêu hóa ở Học sinh tự đọc “Quá trình tiêu hóa cỏ trong dạ Bài 16. Tiêu hóa ở động vật thú ăn thực vật dày 4 ngăn của trâu" (tiếp theo) Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 14 Không yêu cầu học sinh thực hiện 3 Bài 15 và Bài 16 Cả 2 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề Mục III.1. Hô hấp qua bề mặt Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các hình cơ thể thức hô hấp Mục III.2. Hô hấp bằng hệ Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các hình thống ống khí thức hô hấp 15 Bài 17. Hô hấp ở động vật Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các hình Mục III.3. Hô hấp bằng mang thức hô hấp Mục III.4. Hô hấp bằng phổi Không yêu cầu học sinh thực hiện Lệnh ▼ trang 74, ý 2 Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ dạy phần chữ 16 Bài 23. Hướng động Cả bài đóng khung ở cuối bài Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ dạy phần chữ 17 Bài 24. Ứng động Cả bài đóng khung ở cuối bài 18 Bài 25. Thực hành: Hướng động Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương II. Cảm Cả bài ứng Mục III.2. Các lệnh ▼ trang Không yêu cầu học sinh thực hiện 109 19 Bài 26. Cảm ứng ở động vật Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Không yêu cầu học sinh thực hiện Không yêu cầu chi tiết cơ chế, chỉ dạy phần chữ 20 Bài 28. Điện thế nghỉ Cả bài đóng khung ở cuối bài 6
7. Mục I.2. Cơ chế hình thành Học sinh tự đọc điện thế hoạt động Mục II. Lan truyền xung thần Không yêu cầu chi tiết, chỉ phân biệt hai dạng Bài 29. Điện thế hoạt động và sự kinh trên sợi thần kinh truyền xung thần kinh 21 lan truyền xung thần kinh Mục II.2. Lệnh ▼ trang 119 Không yêu cầu học sinh thực hiện Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 2 Không yêu cầu học sinh thực hiện và câu 3 Mục III. Cơ sở thần kinh của 22 Bài 31. Tập tính của động vật Không yêu cầu học sinh thực hiện tập tính. Mục IV.5 Bài 32. Tập tính của động vật 23 Không yêu cầu học sinh thực hiện (tiếp theo) Mục V.5.a,b. Tập tính xã hội Mục II.3. Hình 34.3 Học sinh tự đọc 24 Bài 34. Sinh trưởng ở thực vật Mục II.4. Nhân tố ảnh hưởng Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần đóng khung đến sinh trưởng cuối bài Mục II. Hoocmôn kích thích Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các loại 25 Bài 35. Hoocmôn thực vật Mục III. Hoocmôn ức chế hoocmôn và vai trò của mỗi loại hoocmôn Mục II. Những nhân tố chi Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các nhân tố Bài 36. Phát triển ở thực vật có phối sự ra hoa chi phối sự ra hoa 26 hoa Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương III. Sinh Bài 37. Sinh trưởng và phát triển Mục III. Phát triển qua biến Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu hai kiểu 27 trưởng và phát triển ở động vật thái phát triển qua biến thái 28 Mục I.1. Lệnh ▼ trang 153 Không yêu cầu học sinh thực hiện 7
8. Mục I.2. Các hoocmôn ảnh Bài 38. Các nhân tố ảnh hưởng hưởng đến sinh trưởng và đến sinh trưởng, phát triển ở Khuyến khích học sinh tự đọc phát triển của động vật không động vật xương sống Bài 37, Bài 38 và Bài 39 Cả 3 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề Bài 40. Thực hành: Xem phim 29 về sinh trưởng và phát triển ở Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện động vật Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương IV. Sinh Bài 41. Sinh sản vô tính ở thực Mục II.2.a. Lệnh ▼ trang 160 30 sản vật Không phân tích hình, chỉ giới thiệu các hình thức Mục II.2.b. Hình 41.2 sinh sản sinh dưỡng của thực vật 3. Lớp 12 TT Chương Bài Nội dung điều chỉnh Hướng dẫn thực hiện (1) (2) (3) (4) (5) Bài 1. Gen, mã di truyền và quá Mục I.2. Cấu trúc chung của Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu 3 vùng như 1 trình nhân đôi ADN gen cấu trúc sơ đồ hình 1.1 Không yêu cầu chi tiết phiên mã ở sinh vật nhân Bài 2. Phiên mã và dịch mã Mục I.2. Cơ chế phiên mã thực 2 Phần Năm. Di Bài 1 và Bài 2 Cả 2 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề dạy truyền học 3 Chương I. Cơ chế Bài 3. Điều hòa hoạt động gen Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Thay từ “Giải thích” bằng từ “Nêu” di truyền và biến Học sinh tự đọc 4 dị Bài 4: Đột biến gen Mục II.2. Hình 4.2 Bài 6. Đột biến số lượng nhiễm 5 Mục I.1. Hình 6.1 Chỉ dạy 2 dạng đơn giản 2n+1 và 2n-1 sắc thể Bài 7. Thực hành: Quan sát các Cả bài Không yêu cầu học sinh thực hiện 6 dạng đột biến số lượng nhiễm sắc 8
9. thể trên tiêu bản cố định và trên tiêu bản tạm thời 7 Bài 14. Thực hành: Lai giống Cả bài Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương II. Tính quy luật của hiện Bài tập chương I Chỉ làm các bài 1, bài 3, bài 6 và bài 8 Bài 15. Bài tập chương I và 8 tượng di truyền chương II Bài tập chương II Chỉ làm các bài 2, bài 6, bài 7 Chương III. Di Mục III.2. Lệnh ▼ trang 73 Không yêu cầu học sinh thực hiện Bài 17. Cấu trúc di truyền của 9 truyền học quần quần thể (tiếp theo) thể Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 4 Không yêu cầu học sinh thực hiện Mục I. Hình 18.1 Học sinh tự đọc Bài 18. Chọn giống vật nuôi và 10 cây trồng dựa trên nguồn biến dị Chương IV. Ứng Mục II.4. Một vài thành tựu tổ hợp dụng di truyền ứng dụng ưu thế lai trong sản Học sinh tự tìm hiểu học xuất nông nghiệp ở Việt Nam Bài 19. Tạo giống bằng phương 11 pháp gây đột biến và công nghệ Mục I.2. Một số thành tựu tạo Học sinh tự tìm hiểu tế bào giống ở Việt Nam 12 Bài 21. Di truyền y học Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 4 Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương V. Di truyền học người Mục II. Câu hỏi và bài tập: 13 Bài 23. Ôn tập di truyền học Không yêu cầu học sinh thực hiện Câu 4 Mục II. Bằng chứng phôi sinh Phần Sáu. Tiến Học sinh tự đọc học hóa Mục III. Bằng chứng địa lí 14 Bài 24. Các bằng chứng tiến hóa Học sinh tự đọc sinh vật học Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 2 Không yêu cầu học sinh thực hiện và câu 3 9
10. Mục I. Học thuyết tiến hoá Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng Bài 25. Học thuyết Lamac và học Lamac khung ở cuối bài. 15 Chương I. Bằng thuyết Đacuyn Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 1 Không yêu cầu học sinh thực hiện chứng và cơ chế và câu 3 Bài 27. Quá trình hình thành Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng 16 tiến hóa Cả bài quần thể thích nghi khung cuối bài. 17 Bài 28. Loài Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 3 Không yêu cầu học sinh thực hiện Mục I.2. Thí nghiệm chứng Bài 29. Quá trình hình thành loài minh quá trình hình thành loài Khuyến khích học sinh tự đọc 18 bằng cách li địa lí Bài 27, Bài 28, Bài 29 Cả 3 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề và Bài 30 Mục I. Tiến hóa lớn và vấn đề Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng phân loại thế giới sống khung ở cuối bài 19 Bài 31. Tiến hóa lớn Mục II. Một số nghiên cứu Khuyến khích học sinh tự đọc thực nghiệm về tiến hóa lớn Không yêu cầu chi tiết, chỉ giới thiệu các giai Cả bài đoạn phát sinh sự sống trên Trái Đất 20 Bài 32. Nguồn gốc sự sống Mục Câu hỏi và bài tập Không yêu cầu học sinh thực hiện Mục II.1. Hiện tượng trôi dạt Chương II. Sự Khuyến khích học sinh tự đọc Bài 33. Sự phát triển của sinh lục địa 21 phát sinh và phát giới qua các đại địa chất Mục II.2. Sinh vật trong các Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng triển của sự sống đại địa chất khung ở cuối bài. trên Trái Đất Mục I.2. Các dạng vượn người hóa thạch và quá trình Khuyến khích học sinh tự đọc 22 Bài 34. Sự phát sinh loài người hình thành loài người Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 2 Không yêu cầu học sinh thực hiện Bài 35. Môi trường sống và các 23 Mục III. Lệnh ▼ trang 153 Không yêu cầu học sinh thực hiện Phần Bảy. nhân tố sinh thái 10
11. Sinh thái học Bài 36. Quần thể sinh vật và mối Mục II.1. Lệnh ▼ trang 157 Không yêu cầu học sinh thực hiện 24 quan hệ giữa các cá thể trong Chương I. Cá thể và quần thể sinh quần thể Mục II.2. Lệnh ▼ trang 159 Không yêu cầu học sinh thực hiện vật Bài 37. Các đặc trưng cơ bản của Mục II. Lệnh ▼ trang 162- 25 Không yêu cầu học sinh thực hiện quần thể sinh vật 163, Hình 37.2 Mục VI. Lệnh ▼ trang 168 Không yêu cầu học sinh thực hiện Bài 38. Các đặc trưng cơ bản của 26 quần thể sinh vật (tiếp theo) Mục VII. Tăng trưởng của Học sinh tự học quần thể người Mục III. Lệnh ▼ trang 184, Bài 41. Diễn thế sinh thái Không yêu cầu học sinh thực hiện Chương II. Quần Bảng 41 27 xã sinh vật Bài 40 và Bài 41 Cả 2 bài Tích hợp các nội dung còn lại thành chủ đề Không yêu cầu chi tiết, chỉ dạy phần chữ đóng Mục II.2. Chu trình nitơ Bài 44. Chu trình sinh địa hóa và khung ở cuối bài 28 sinh quyển Mục II.3. Chu trình nước Học sinh tự học Chương III. Hệ Mục I.2. Lệnh ▼ trang 202 Không yêu cầu học sinh thực hiện sinh thái, Sinh (Quan sát lại hình 43.1 ) 29 quyển và Bảo vệ Bài 45. Dòng năng lượng môi trường Mục Câu hỏi và bài tập: Câu 4 Không yêu cầu học sinh thực hiện Bài 46. Thực hành: Quản lí và sử 30 dụng bền vững tài nguyên thiên Cả bài Khuyến khích học sinh tự thực hiện nhiên 11