Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Thực hành đọc hiểu: Tiếng gà trưa - Năm học 2022-2023 - Đỗ Thị Dung

Nội dung text: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn 7 - Thực hành đọc hiểu: Tiếng gà trưa - Năm học 2022-2023 - Đỗ Thị Dung

1. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Ngày soạn Ngày Dạy Tiết (TKB) Lớp 7C4 TIẾT 23,24 THỰC HÀNH ĐỌC HIỂU VĂN BẢN: TIẾNG GÀ TRƯA (Xuân Quỳnh) I. MỤC TIÊU 1. Về kiến thức: - Nhận biết được một số yếu tố hình thức của thơ năm chữ (số lượng dòng, chữ; vần, nhịp, từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ;...) và những tình cảm, cảm xúc của người viết thể hiện qua bài thơ. - Thấy được cơ sở của lòng yêu nước, sức mạnh của người cuộc sống trong cuộc kháng chiến chống Mĩ: những kỉ niệm tuổi thơ trong sáng, sâu nặng tình nghĩa. - Nắm được nghệ thuật sử dụng điệp từ, điệp ngữ điệp câu trong bài thơ. 2. Năng lực a. Năng lực chung - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác... b. Năng lực riêng biệt - Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản Tiếng gà trưa. - Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về văn bản Tiếng gà trưa. - Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về thành tựu nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa văn bản. - Năng lực phân tích, so sánh đặc điểm nghệ thuật của truyện với các văn bản khác có cùng chủ đề. 3. Phẩm chất: - Giáo dục tình cảm gia đình, cơ sở của tình yêu quê hương, đất nước. II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị dạy học - Máy vi tính, máy chiếu đa năng (Tivi). - Bảng phụ, Giấy Ao, bút dạ. 2. Học liệu: - SGK, tài liệu tham khảo. - Tư liệu thơ ca về Xuân Quỳnh. - Phiếu học tập: III. TỔ CHỨC DẠY HỌC 1. Hoạt động 1: HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU a. Mục tiêu: Khơi gợi tri thức nền. b. Nội dung: Học sinh tham gia trò chơi “Góc chia sẻ”. ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
2. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân của học sinh. d. Tổ chức dạy học: CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Giáo viên tổ chức HS tham gia trò chơi “Góc chia sẻ” *Cách chơi: Một học sinh quản trò sẽ điều hành người chơi tham gia trả lời câu hỏi: - Em đã từng đi đâu xa quê chưa? Hãy tưởng tượng nếu một ngày em phải xa quê trong một thời gian dài, những hình ảnh, kỉ niệm nào khiến em nhớ nhất. Tại sao? - Chia sẻ cùng bạn bè kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS nhớ kỉ niệm, mạnh dạn, tự tin tham gia trả lời câu hỏi. Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận - Học sinh quản trò điều hành các bạn trong lớp lần lượt trình bày các câu trả lời. - Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện của học sinh. Bước 4: Đánh giá, kết luận - HS quản trò tự đánh giá kỉ niệm các bạn đã chia sẻ. - Giáo viên kết luận: Tuổi thơ mỗi người là khung trời kỉ niệm bên những người thân yêu. Nhớ về những người thân yêu mỗi người sẽ có những kỉ niệm và dấu ấn riêng khó quên. Với nữ sĩ Xuân Quỳnh thì đó lại là bà và tiếng gà trưa. Kỉ niệm về bà về tiếng gà quê hương được gợi nhắc qua bài thơ năm chữ, giản dị gợi cảm “Tiếng gà trưa”. 2. HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI *Thực hành tìm hiểu phần Tìm hiểu chung a. Mục tiêu: Nhận biết nét chính về tác giả và hình thức tác phẩm. b. Nội dung: Thực hiện cá nhân và nhóm hoàn thiện nội dung bài tập giới thiệu về tác giả, tác phẩm. c. Sản phẩm: Bài giới thiệu về tác giả, tác phẩm của học sinh. d. Tổ chức hoạt động: CÁCH THỨC HOẠT ĐỘNG TỔ CHỨC Bước 1: Chuyển giao I.Tìm hiểu chung nhiệm vụ 1.Tác giả ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
3. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Yêu cầu các nhóm HS - Xuân Quỳnh (1942 – 1988) quê ở làng La Khê, ven thị xã dựa vào nội dung đã Hà Đông, tỉnh Hà Tây. chuẩn bị cử người trình - Là nhà thơ nữ xuất sắc trong nền thơ hiện đại Việt Nam bày bài tập đã giao - Phong cách thơ: trẻ trung, sôi nổi, đôn hậu, giàu nữ tính. chuẩn bị: - Tác phẩm chính: - Giới thiệu trước lớp + Bài “Tiếng gà trưa”, “Sóng” là những bài thơ hay quen hiểu biết về Xuân thuộc với bạn đọc trong nhà trường. Quỳnh và bài “Tiếng gà trưa”. 2. Tác phẩm Bước 2: Thực hiện a. Xuất xứ: nhiệm vụ - Trích từ tập thơ “Hoa dọc chiến hào” (1968). - Các nhóm thống nhất - Được viết trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống và cử đại diện các đế quốc Mĩ. nhóm trình bày bài tập b. Cách đọc: Đoạn đầu vui, phấn khởi. Chú ý lời kể - tả trữ dự án đã chuẩn bị. tình của nhà thơ trong vai anh bộ đội đang nhớ nhà, nhớ bà, - Các nhóm khác lắng nhớ quê. nghe, góp ý bổ sung. c. Thể thơ: năm chữ (biến thể). Bước 3: Báo cáo, thảo - Mỗi dòng 5 chữ, số chữ trong một số câu có biến đổi linh luận hoạt. - Đại diện các nhóm *Nhịp : 3/2, 2/3, 1/2/2 nhấn mạnh vào các từ ngữ, câu thơ giới thiệu trước lớp được lặp lại trong bài thông tin về tác giả, tác * Bố cục, mạch cảm xúc: phẩm. - Bố cục 3 phần: - Các nhóm quan sát, + Khổ 1: Tiếng gà trưa đánh thức tình cảm làng quê; lắng nghe góp ý, bổ + 5 khổ tiếp: Tiếng gà trưa gợi về kỉ niệm tuổi thơ; sung. + Khổ cuối: Tiếng gà trưa giục bước hành quân. - Mạch cảm xúc: Hiện tại - quá khứ - hiện tại + Trên đường hành quân, người chiến sĩ chợt nghe tiếng gà nhảy ổ, gợi về kỉ niệm tuổi thơ; + Gợi kỉ niệm hình ảnh gà mái mơ, mái vàng với người bà giàu lòng yêu thương; +Tiếng gà gợi ước mơ tuổi thơ và tiếng gà trưa đã khắc sâu tình yêu quê hương, đất nước nơi người chiến sĩ, giục bước hành quân. * Đề tài, chủ đề: - Cảm xúc của người cháu trên đường hành quân khi nghe tiếng gà trưa. Bước 4: Đánh giá, kết - Thể hiện tình bà cháu thắm thiết. luận. - Các nhóm đánh giá bạn và tự đánh giá phần ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
4. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- chuẩn bị của nhóm mình theo tiêu chí. - Giáo viên đánh giá. Rubric Tiêu chí Xuất sắc Khá Đạt Chưa đạt 1. Sự chuẩn bị 2. Thông tin về tác giả 3. Thông tin về tác phẩm 4. Thiết kế bài trình chiếu 5. Cách thuyết trình *Thực hành tìm hiểu phần 1: Âm thanh tiếng gà trưa đánh thức tình cảm làng quê êm đềm. a. Mục tiêu: HS thực hành đọc tìm hiểu những biểu hiện nội dung, hình thức của bài thơ. b. Nội dung: HS làm việc cá nhân, cặp đôi hoàn thiện nội dung các phiếu tìm ý. c. Sản phẩm: Phiếu học tập d. Tổ chức thực hiện: PHIỀU HỌC TẬP 1: Nhiệm vụ: Đọc khổ 1 của bài thơ và hoàn thành nội dung phiếu học tập: Trên đường hành quân xa Dừng chân bên xóm nhỏ Tiếng gà ai nhảy ổ: “Cục... cục tác cục ta” Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ NỘI DUNG CÂU HỎI TRẢ LỜI 1.Tiếng gà trưa vọng vào tâm trí người chiến sĩ vào thời điểm nào? 2. Tiếng gà trưa vọng vào tâm trí người chiến sĩ vào thời điểm nào? - Theo em, biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong khổ thơ này và tác dụng của nó? 3. Tại sao trong vô vàn âm thanh, người chiến sĩ lại chỉ ám ảnh với âm thanh của tiếng gà trưa? ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
5. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 4. Tiếng gà trưa đem lại cho người chiến sĩ cảm xúc nào? Cảm nhận của em về cảm xúc gợi lên trong lòng anh chiến sĩ. CÁCH THỨC TỔ HOẠT ĐỘNG CHỨC Bước 1: Chuyển giao 1.Tiếng gà trưa đánh thức tình cảm làng quê nhiệm vụ THẢO LUẬN CẶP ĐÔI PHIẾU HỌC TẬP 1 Bước 2: Thực hiện nhiệm - Thời điểm cụ thể. vụ + Trên đường hành quân xa ; - HS thảo luận cặp đôi, + Dừng chân bên xóm nhỏ ; hoàn thiện nội dung phiếu + Buổi trưa nắng. học tập số 1 - Âm thanh: Bước 3: Báo cáo, thảo Tiếng gà ai nhảy ổ: luận “Cục... cục tác cục ta” - Đại diện cặp đôi trình bày, + Âm thanh của làng quê bình dị, thân thuộc ; các cặp đôi khác lắng nghe, + Phá tan cái tĩnh lặng buổi trưa của làng quê ; bổ sung. + Mang lại niềm vui cho con người chốn thôn - Các nhóm quan sát, lắng quê nghe góp ý, bổ sung. + Gợi kỉ niệm ấu thơ. - Cảm xúc của người chiến sĩ: Nghe xao động nắng trưa Nghe bàn chân đỡ mỏi Nghe gọi về tuổi thơ + Hình ảnh ngôn ngữ chân thực, giản dị; + Điệp từ “nghe”, điệp cấu trúc câu “ nghe ”, ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: “Tiếng gà trưa” được cảm nhận bằng thính giác qua điệp từ “nghe” cùng tâm tưởng, hồi ức, cảm xúc của tâm hồn. ->Tiếng gà bình dị, âm thanh của quê hương biểu hiện những giây phút bình yên của cuộc chiến làm cho cho cái nắng hè trở nên xao động, bàn chân không thấy mỏi sau cuộc hành trình chiến Bước 4: Đánh giá, kết đấu dài, khơi dậy kí ức tuổi thơ trong lòng người luận chiến sĩ. GV đánh giá kết quả thực -> “Tiếng gà trưa” đem lại những cảm giác vừa hành đọc hiểu của các cặp bồi hồi, xúc động, vừa hạnh phúc. Đó chính là đôi. tình làng quê thắm thiết, sâu nặng. ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
6. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- *Thực hành tìm hiểu âm thanh tiếng gà trưa gợi về kỉ niệm tuổi thơ a. Mục tiêu: HS thực hành đọc tìm hiểu những biểu hiện kỉ niệm tuổi thơ thắm tình bà cháu và nghệ thuật đặc sắc được tác giả sử dụng. b. Nội dung: HS thảo luận theo nhóm học tập. c. Sản phẩm: Phiếu học tập d. Tổ chức thực hiện: Hoàn thiện cá nhân phiếu học tập 2 PHIẾU HỌC TẬP 2 1. Tiếng gà trưa lặp lại mấy lần trong bài thơ? Tiếng gà ấy đã khơi gợi ở người cháu hình ảnh và kỉ niệm nào của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh, kỉ niệm nào nhất? Vì sao? 2, Hình ảnh người bà hiện lên qua những hình ảnh chi tiết nào? Qua đó em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của bà và tình cảm của người cháu đối với bà? Nội dung tìm hiểu Trả lời Tiếng gà trưa lặp lại mấy lần trong bài thơ? ? Tiếng gà ấy đã khơi gợi ở người cháu . hình ảnh và kỉ niệm nào của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh, kỉ niệm nào nhất? Vì sao? Người bà hiện lên qua những hình ảnh chi tiết nào? Qua đó em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của bà và tình cảm của người cháu đối với bà? CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 2. Tiếng gà trưa gợi kỉ niệm tuổi thơ thắm tình Thực hiện cá nhân: PHIẾU HỌC bà cháu. TẬP 2 *Câu thơ: “Tiếng gà trưa” lặp lại: Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Kết nối các đoạn thơ; - Hs thực hiện cá nhân nội dung - Điểm nhịp cho từng cảm xúc; câu hỏi. - Mỗi lần “Tiếng gà trưa” vang lên là một kỉ niệm Bước 3: Báo cáo, thảo luận được gợi về: - Học sinh trả lời cá nhân nội dung + Kỉ niệm về ổ trứng và đàn gà; câu hỏi theo kĩ thuật công đoạn. + Kỉ niệm về nỗi lo lắng của bà, hạnh phúc tuổi thơ Học sinh khác quan sát, lắng nghe của cháu; góp ý, bổ sung. Giáo viên quan + Kỉ niệm giấc mơ hạnh phúc tuổi thơ. sát, hỗ trợ khi cần. *Hình ảnh ấn tượng + 1- 2 học sinh trả lời câu 1: Hình ảnh kỉ niệm ổ trứng và đàn gà: Ổ rơm hồng những trứng ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
7. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tiếng gà trưa lặp lại mấy lần Này con gà mái mơ trong bài thơ? Tiếng gà ấy đã Khắp mình hoa đốm trắng khơi gợi ở người cháu hình ảnh và Này con gà mái vàng kỉ niệm nào của tuổi thơ? Lông óng như màu nắng Em ấn tượng với hình ảnh, kỉ niệm ->Nghệ thuật kể tả, điệp điệp từ “này”, đảo ngữ nào nhất? Vì sao? “Khắp mình hoa đốm trắng”; Tính từ chỉ màu sắc: hồng, đốm trắng, vàng óng -> Tạo bức tranh kí ức nhiều màu sắc hài hòa, tươi sáng, bình dị của làng quê. -> Gợi tả màu sắc tươi sáng, hình ảnh đẹp, bình dị, thân thuộc. Hình ảnh bà chăm chút từng quả trứng : Tiếng gà trưa Tay bà khum soi trứng Dành từng quả chắt chiu Cho con gà mái ấp + Động từ: “khum”, “soi”. + Từ láy “chắt chiu”. -> Người bà thôn quê tần tảo, chịu thương chịu khó, chắt chiu từng niềm vui nhỏ trong cuộc sống đầy lo toan, vất vả. *Hình ảnh nỗi lo lắng của bà và niềm vui tuổi thơ của cháu Cứ hàng năm hàng năm Khi gió mùa đông tới Bà lo đàn gà toi Mong trời đừng sương muối Để cuối năm bán gà Cháu được quần áo mới + Điệp ngữ: “hằng năm”: Gợi ra một quãng thời gian dài, triền miên những nỗi lo âu của bà. Cho thấy tuổi thơ của người chiến sĩ gắn liền với niềm vui, trong trẻo, đầy tình yêu thương ở gia đình, làng quê. Hạnh phúc tuổi thơ của cháu Ôi cái quần chéo go Ống rộng dài quét đất Cái áo cánh trúc bâu Đi qua nghe sột soạt. - Những ước mơ nhỏ bé, đơn sơ, giản dị đó được gợi ra hình ảnh người bà chắt chiu từng quả trứng, ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
8. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- nâng niu từng sự sống để cuối năm có tiền mua quần áo mới cho cháu. => Bà đã thực hiện ước mơ tuổi thơ của cháu. *Hình ảnh người bà và tình bà cháu Hình ảnh bà hiện lên: + Cách bà chăm chút từng quả trứng; + Những nỗi lo âu của bà. Thể hiện tình cảm của bà: + Yêu thương, quan tâm tha thiết - một tình thương bao la, to lớn, cho đi mà không cần nhận lại điều gì. + Bà chăm lo cho đàn gà, nâng niu những quả trứng với niềm ao ước, mong muốn một điều ước nhỏ nhoi để cuối năm bán gà mua cho cháu quần áo mới - Tình cảm của người cháu: + Cháu luôn nhớ và biết ơn bà về những lo to toan quan tâm. 3. Tiếng gà trưa gợi những suy tư Tiếng gà trưa gợi: + Suy tư hạnh phúc; + Suy tư về cuộc chiến đấu. - Tiếng gà trưa gợi những suy tư về hạnh phúc: Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng + Tiếng gà trưa bình dị của quê hương gợi hình ảnh cuộc sống ấm no, bình yên. Nó đánh thức tình cảm bà cháu, tình cảm gia đình quê hương. Âm thanh bình dị ấy đã nâng bước hành quân nên “mang bao nhiêu hạnh phúc” + “Giấc ngủ hồng sắc trứng” là giấc mơ đẹp đầy tin yêu, hi vọng. Giờ đây khi đã trở thành người lính, giấc mơ tuổi thơ ấy lại trở vể trong tâm trí cháu. *Tiếng gà trưa suy từ về cuộc chiến đấu, giục bước quân hành: Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu Tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác Ổ trứng hồng tuổi thơ. ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
9. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- - Tiếng gà giúp người lính nhận ra mục đích cao đẹp của cuộc chiến đấu: + “Vì lòng yêu tổ quốc”; + “ Vì xóm làng”; + “ Vì bà”; + “Vì tiếng gà”- “ổ trứng hồng”; - Điệp từ “vì” lặp lại, có tác dụng: + Nhấn mạnh, khẳng định niềm tin vào chân lí của cuộc chiến đấu. Chiến đấu để bảo vệ những gì chân thật, quý giá, thân thương. + Giúp lời thơ thêm tha thiết, mãnh liệt. + Khẳng định tình yêu quê hương tha thiết trong lòng cháu. Hình ảnh người bà hiện lên qua những hình ảnh chi tiết nào? Qua đó em có cảm nhận như thế nào về tình cảm của bà và tình cảm của người cháu đối với bà? Bước 4: Đánh giá, kết luận - GV đánh giá kết quả thực hành đọc hiểu của các cặp đôi - GV kết luận và khẳng định: + Kỉ niệm tuổi thơ, kỉ niệm của tình bà cháu được biểu hiện qua những chi tiết đời thường, đó là kỉ niệm khó quên trong lòng người cháu. Qua đó ta nhận thấy tình bà cháu thật ấm áp, đó cũng là tình cảm gia đình quê hương cội nguồn không thể thiếu trong mỗi chúng ta. Nữ sĩ Xuân Quỳnh mồ côi mẹ, được bà yêu thương, quan tâm. Tình cảm sâu đậm mà bà dành cho nhà thơ cảm động nhớ mãi, đó cũng là biểu hiện lòng biết ơn sâu nặng Nhiệm vụ 3: Hướng dẫn thực hành tìm hiểu tiếng gà trưa gợi những suy tư (2 khổ cuối) Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Học sinh đọc 2 khổ cuối, trả lời cá nhân hệ thống câu hỏi: ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
10. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- (1) Trong hai khổ cuối, tiếng gà trưa gợi những suy tư gì trong lòng người chiến sĩ? Điều đó gợi từ những hình ảnh nào trong khổ thơ trên? (2) Vì sao tác giả lại khẳng định: “Tiếng gà trưa Mang bao nhiêu hạnh phúc” (3) Nêu cách hiểu của em về câu: “Đêm cháu về nằm mơ Giấc ngủ hồng sắc trứng” (4) Tiếng gà quê hương giúp người lính nhận ra mục đích cao đẹp nào của cuộc chiến đấu mà mình đang dấn bước? Chỉ ra các từ ngữ thể hiện và biện pháp tu từ được tác giả sử dụng để thể hiện? (5) Chỉ ra nét đẹp trong tâm hồn người lính? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS thảo luận nhóm nội dung câu hỏi Bước 3: Báo cáo, thảo luận Bước 4: Đánh giá, kết luận - GV đánh giá kết quả thực hành đọc hiểu của HS - GV kết luận: -> Tình yêu quê hương đã đọng lại thành những điều bình dị, đó là nguồn sức mạnh, động viên lớn lao với người chiến sĩ. Giữ gìn kỉ niệm về bà, kỉ niệm về tiếng gà trong nắng trưa yên ả là cháu giữ gìn tình yêu quê hương, Tổ quốc. Tiếng gà trưa là tiếng nói của quê hương, của những người ruột thịt của cả dân tộc lúc bấy giờ nhắc nhở giục giã trở thành động lực để cháu vững tay súng tiến lên chống lại kẻ thù để bảo vệ gia đình, xóm làng, quê hương, đất nước, nền ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
11. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- độc lập tự do của Tổ quốc. Tiếng gà khơi dậy tình yêu quê hương đất nước trong lòng người chiến sĩ. Tình cảm gia đình làm sâu sắc thêm tình yêu quê hương. * Tổng kết văn bản a.Mục tiêu: Hướng dẫn học sinh thực củng cố đặc điểm khái quát về nội dung, hình thức của bài thơ. b. Nội dung: Học sinh trả lời câu hỏi khái quát nội dung, nghệ thuật. c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh. d. Tổ chức hoạt động: CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Nghệ thuật ?Khái quát đặc sắc nội dung, nghệ - Thể thơ 5 tiếng; thuật của bài thơ. - Biểu cảm qua tự sự, miêu tả; Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Điệp ngữ, đảo ngữ, so sánh, tính từ, - HS thảo luận nhóm nội dung câu hỏi. động từ... Bước 3: Báo cáo, thảo luận 2. Ý nghĩa -HS trả lời cá nhân và bổ sung. - Tiếng gà trưa đã gọi về những kỉ Bước 4: Đánh giá, kết luận. niệm đẹp đẽ của tuổi thơ và tình bà Tiếng gà trưa giục giã thiết tha trên cháu. Tình cảm gia đình đã làm sâu sắc đường hành quân gợi trong lòng người thêm tình yêu quê hương đất nước. lính trẻ bao kỉ niệm tuổi thơ cùng - Tình cảm yêu thương, thiêng liêng, những suy tư. Tiếng gà ấy là tiếng gọi quý giá, kính trọng và biết ơn về quê hương, gia đình, là tiếng nói của những hi sinh to lớn của người bà kính hậu phương thương mến. Đặt trong yêu. hoàn cảnh đất nước những năm chống - Tình yêu quê hương, đất nước rộng Mĩ ác liệt, bài thơ là lời động vên cổ lớn, sâu sắc, cao cả. vũ tinh thần chiến đấu của nhân dân ta, nhất là những người lính trẻ. Ở đây, cái tôi của nhà thơ hòa cùng cái ta tạo nên “tiếng gà trưa” có sức cuốn, mãi ấm nóng lòng người. 3. HOẠT ĐỘNG 3: LUYỆN TẬP a.Mục tiêu: Học sinh vận dụng để khai thác giá trị biện pháp tu từ đặc sắc, vẽ sơ đồ tư duy khái quát nội dung bài học. b. Nội dung: Học sinh tìm và phân tích nghệ thuật điệp ngữ trong bài. c. Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh. d.Tổ chức hoạt động: CÁCH THỨC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Bài 1: ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
12. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bài 1: Vẽ sơ đồ tư duy ghi nhớ nội dung bài học. Bài 2: Tìm và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ “Điệp ngữ” được sử dụng trong bài? Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS thảo luận nhóm nội dung câu hỏi. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS báo cáo kết quả và bổ sung cho nhau. - Giáo viên góp ý. Bước 4: Đánh giá, kết luận - HS tự đánh giá; - GV đánh giá kết luận. Lưu ý: kĩ năng khai thác giá trị của biện pháp tu từ: - Tìm hình ảnh biểu hiện của Bài 2: Biểu hiện của biện pháp tu từ biện pháp tu từ điệp ngữ; điệp ngữ trong bài thơ. - Chỉ ra biểu hiện của điệp ngữ; + Điệp câu “Tiếng gà trưa”; - Phân tích tác dụng về nội dung ý + Điệp cấu trúc “Nghe....”; nghĩa: + Điệp từ “vì”. + Biểu đạt về hiện thực; *Tác dụng: + Biểu đạt về tài năng, tấm lòng - Nhấn mạnh ý tác giả; - Tạo nhịp điệu + Khơi gợi nhận thức, tình cảm - Liên kết ý nơi bạn đọc. - Tác dụng về nghệ thuật: 4. HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG a. Mục tiêu: Phát triển cho học sinh năng lực đọc hiểu thơ năm chữ qua việc đọc hiểu mở rộng thơ năm chữ. b. Nội dung: Học sinh vận dụng kĩ năng đọc hiểu để chọn và đọc hiểu bài thơ năm chữ, đối sánh lời thơ có cùng đề tài. c. Sản phẩm: Kết quả đọc hiểu văn bản thơ mở rộng. d. Tổ chức thực hiện: Học sinh thực hiện ở nhà. Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Gv chuyển giao nhiệm vụ: Bài 1. Tìm đọc một bài thơ năm chữ: + Nhận biết hình thức của thể thơ; + Nội dung đề tài, chủ đề, cảm xúc của nhân vật trữ tình. ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
13. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Bài 2. Đọc bài “Nắng mới”- Lưu Trọng Lư và trả lời câu hỏi: Bài thơ “Nắng mới” của Lưu Trọng Lư cũng được mở đầu bằng hình ảnh ánh nắng và tiếng gà trưa, cũng từ tiếng gà gợi nhớ tới quá khứ nhưng lại theo một mạch thơ khác hẳn so với mạch thơ trong bài “Tiếng gà trưa”. Em hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau của hai bài thơ này. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Học sinh thực hiện ở nhà. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Báo cáo thảo luận ở giờ học sau. Bước 4: Đánh giá, kết luận - Giáo viên đánh giá ý thức tự học của học sinh. IV. PHỤ LỤC 1.Thơ hay về bà: Một bếp lửa chờn vờn sương sớm Một bếp lửa ấp iu nồng đượm Cháu thương bà biết mấy nắng mưa! Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi. Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy, Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay! Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa Tu hú kêu trên những cánh đồng xa Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà? Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế. Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế! Mẹ cùng cha công tác bận không về Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe. Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học, Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc, Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa? (Bếp lửa – Bằng Việt) 2. Tôi đâu biết bà tôi cơ cực thế bà mò cua xúc tép ở đồng Quan bà đi gánh chè xanh Ba Trại Quán Cháo, Đồng Giao thập thững những đêm hàn Tôi trong suốt giữa hai bờ hư - thực ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức
14. Kế hoạch bài dạy Ngữ Văn 7 Năm học: 2022-2023 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- giữa bà tôi và tiên phật, thánh thần cái năm đói củ dong riềng luộc sượng cứ nghe thơm mùi huệ trắng hương trầm Bom Mỹ dội, nhà bà tôi bay mất đền Sòng bay, bay tuốt cả chùa chiền thánh với Phật rủ nhau đi đâu hết bà tôi đi bán trứng ở ga Lèn Tôi đi lính, lâu không về quê ngoại dòng sông xưa vẫn bên lở bên bồi khi tôi biết thương bà thì đã muộn bà chỉ còn là một nấm cỏ thôi! (Trích “Đò Lèn”- Nguyễn Duy) *Giao bài,hướng dẫn học bài,làm bài và chuẩn bị bài tiếp theo +Nắm được nội dung bài học. +Về nhà hoàn thành các bài tập. + Soạn bài: Tập làm thơ bốn chữ, năm chữ Đọc và trả lời câu hỏi SGK ------------------------------------------------------------------------------------------------ GV: Đỗ Thị Dung Tổ KHXH Trường THCS Mỹ Đức