Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kỹ năng thuộc nhanh lời ca bài hát cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Trường Thành

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kỹ năng thuộc nhanh lời ca bài hát cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Trường Thành

1. PHÒNG GD&ĐT T.P TUYÊN QUANG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG TH TRƯỜNG THÀNH Độc lập - Tự do - Hạnh Phúc BIỆN PHÁP “ RÈN KỸ NĂNG THUỘC NHANH LỜI CA BÀI HÁT CHO HỌC SINH LỚP 2 TRƯỜNG TIỂU HỌC TRƯỜNG THÀNH” Họ và tên: Vũ Thị Ánh Phương Ngày, tháng năm sinh: 16/01/1982 Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Trường Thành, TP Tuyên Quang I. Lý do chọn biện pháp. Trong nhà trường, giáo dục âm nhạc góp phần quan trọng giúp học sinh hình thành và phát triển toàn diện về nhân cách, hài hoà về thể chất và tinh thần. Thông qua nội dung các bài hát, các hoạt động âm nhạc và phương pháp giáo dục âm nhạc góp phần phát triển các phẩm chất như: yêu nước, nhân ái, chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm, cùng những năng lực: tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo cho học sinh. Trong năm học 2023- 2024 giáo dục tiểu học vẫn tiếp tục tiến hành triển khai chương trình GDPT 2018 kết hợp chương trình thay SGK mới đối với HS lớp 1 và lớp 2. Đây cũng là năm học đầu tiên áp dụng SGK mới đối với lớp 2. Năm học này tôi được nhà trường phân công giảng dạy môn Âm nhạc toàn trường, điều làm tôi trăn trở nhất đó là kỹ năng thuộc lời ca bài hát cho học sinh khối 2. Là một giáo viên đứng lớp và trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy một số HS “ kỹ năng” đọc còn chậm chưa đảm bảo yêu cầu đưa ra, dẫn đến việc học lời ca bài hát mới chưa theo kịp các bạn trong lớp. Với thực trạng đó tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng đầu năm của khối 2 và kết quả như sau: Khảo sát đầu năm học: Số lượng học Tổng Số lượng học sinh Số lượng học sinh thuộc tốt bài số thuộc bài hát sinh chưa thuộc. hát Khối học SLHS % SLHS % SLHS % 2 sinh 91 45 49 36 40 10 11 Qua quá trình thực tế giảng dạy và khảo sát đầu năm môn Âm nhạc khối 2, tôi nhận thấy nguyên nhân của thực trạng trên như sau: 1
2. - Là năm đầu tiên thay sách, nội dung và phương pháp dạy mới, nên HS tiếp cận còn gặp nhiều khó khăn. - Các em mới chuyển từ lớp 1 lên, qua kỳ nghỉ hè, nhiều em không thường xuyên ôn luyện, nên kỹ năng “đọc” của một số em chưa nhanh, dẫn đến việc học lời ca bài hát mới còn chậm, chưa theo kịp các bạn trong lớp. - Nhiều bài hát có lời ca khó và tiết tấu nhanh, dẫn đến HS khó nhớ hoặc nhầm lời. Như tiết 5- Hát: Em thương thầy mến cô quãng rộng và cao độ lên tới nốt mí. Tiết 27- Hát: Tình bạn, với tiết tấu hơi nhanh và móc giật xuyên suốt cả bài. Bản thân tôi đánh giá là tương đối khó với HS lớp 2. 2
3. - Hình thức tổ chức các hoạt động học tập chưa phù hợp, chưa phong phú để lôi cuốn học sinh tham gia. Trong quá trình giảng dạy môn Âm nhạc khối 2, tôi rất băn khoăn làm thế nào để HS của mình hứng thú trong học tập, “học mà chơi, chơi mà học” và vấn đề quan trọng nhất là nhiều HS có thể ghi nhớ và thuộc lời ca được ngay từ tiết học đầu tiên. Chính vì những lý do trên, tôi đã chọn biện pháp: “Rèn kỹ năng thuộc nhanh lời ca bài hát cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Trường Thành” 2. Mục đích nghiên cứu: - Tìm hiểu mục đích yêu cầu của việc dạy học môn Âm nhạc lớp 2 - Tìm hiểu các kỹ năng giúp học sinh học tốt âm nhạc ở lớp 2 - Tìm hiểu thực trạng dạy âm nhạc lớp 2 - Đề xuất một số giải pháp giúp học sinh thuộc nhanh lời ca bài hát ở lớp 2 3. Đối tượng nghiên cứu. - Biện pháp "Rèn kỹ năng thuộc nhanh lời ca bài hát cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Trường Thành" 4. Kế hoạch nghiên cứu: TT Thời gian Nội dung công việc Sản phẩm Từ 27/9/2023 - Chọn đề tài - Bản đề cương chi 1 đến 15/11/2023 - Viết đề cương nghiên cứu tiết - Đọc tài liệu lý thuyết về cơ sở - Đọc tài liệu lý lý luận. Các tài liệu có liên quan thuyết Từ 16/11/2022 đến môn Âm nhạc , bộ sách cánh 2 đến 15/12/2022 diều và các đề tài liên quan. - Khảo sát thực trạng, tổng hợp số - Số liệu khảo sát đã liệu thực tế xử lý 3
4. - Trao đổi với đồng nghiệp đề xuất - Tập hợp ý kiến đóng Từ 16/12/2023 3 các giải pháp. góp của đồng nghiệp đến 31/3/2024 - Áp dụng thử nghiệm dạy lớp 2 - Hoạt động cụ thể Từ 01/4/2024 - Hệ thống hóa tài liệu viết báo cáo - Bản nháp báo cáo 4 đến 15/4/2024 - Xin ý kiến của đồng nghiệp Từ 16/4/2024 - Hoàn thiện báo cáo, nộp - Bản báo cáo chính 5 đến 14/5/2024 Hội đồng Sáng kiến cấp cơ sở thức 5. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp trình bày tác phẩm - Phương pháp trực quan thính giác - Phương pháp thực hành, luyện tập - Phương pháp kết hợp hát với vận động hoặc trò chơi II. Nội dung các biện pháp. 1. Cơ sở lý luận của sáng kiến - Vấn đề dạy học bộ môn âm nhạc nói chung và kỹ năng thuộc lời ca nhanh nói riêng trong nhà trường là một nhiệm vụ hết sức cần thiết nhắm giáo dục hoàn thiện nhân cách cho các em. Giúp cho các em biết thưởng thức cái hay, cái đẹp trong cuộc sống. Tạo cho các em tính mạnh dạn, tư tin trước tập thể...Song năng khiếu âm nhạc không phải em nào cũng có được. Để giúp đỡ những học sinh chưa thực sự mạnh dạn thể hiện bản thân mình, hát chưa hay, chưa chuẩn... Giáo viên phải tìm cho mình những biện pháp. Phương pháp thích hợp để điều chỉnh, uốn nắn và giúp đỡ các em hoàn thiện mình hơn. 2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng Những năm gần đây, với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp ban ngành Sở GD&ĐT, PGD&ĐT TP và BGH nhà trường, cùng với sự đầu tư cho phát triển giáo dục của các cấp chính quyền địa phương chất lượng giáo dục ngày một tăng. Các thầy cô giáo trường Tiểu học Trường Thành nói chung và bản thân tôi nói riêng, trong những năm học qua luôn không ngừng học tập nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, tiếp tục đổi mới, sáng tạo hơn nữa trong công tác dạy và học, luôn tìm tòi nghiên cứu chương trình SGK lớp 2 mới, trong đó có việc đổi mới phương pháp: “Rèn kỹ năng thuộc nhanh lời ca bài hát cho học sinh lớp 2 trường Tiểu học Trường Thành” Qua tìm hiểu chung từ các GV dạy lớp 2, tôi biết được các em HS lớp 2 đã bắt đầu bước sang giai đoạn đọc nhanh, đọc đúng đọc lưu loát, trôi chảy qua mỗi bài đọc. Trên thực tế tôi thấy, vẫn còn một số HS đọc còn chậm chưa đảm bảo yêu cầu đưa ra. Để đáp ứng yêu cầu của phân môn Học hát, các em phải đọc đúng và lưu loát lời ca, đọc hiểu được nội dung lời ca bài hát, biết liên hệ kiến thức bài học vào cuộc sống 4
5. thực tế của các em. Nhờ đó khi học hát bài hát mới, các em mới có thể ghi nhớ và thuộc nhanh lời ca. Bởi vậy, tôi xin đưa ra các biện pháp như sau: 1. Gây hứng thú cho HS ngay từ hoạt động khởi động. 2. Áp dụng kỹ thuật lặp lại bài học. 3. Vận dụng sáng tạo các phương pháp dạy học. 4. Sử dụng linh hoạt các thiết bị, đồ dùng dạy học. 5. Tăng cường hát kết hợp động tác cơ thể. 6. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. 7. Thường xuyên khích lệ động viên khen ngợi học sinh. 8. Tạo môi trường học tập thân thiện trong dạy học, kết hợp đan xen các bài hát mới vào buổi lễ lớn, các hoạt động tập thể trong nhà trường. 3. Các sáng kiến đã được sử dụng để giải quyết vấn đề. 3.1. Gây hứng thú cho HS ngay từ hoạt động Khởi động. Một hoạt động khởi động thú vị sẽ tác động đến hứng thú học tập của học sinh. Nó góp phần tạo nên sự tò mò, hấp dẫn ngay từ khi bắt đầu bài học. Tùy từng nội dung bài dạy khác nhau mà tôi lựa chọn hoạt động khởi động cho linh hoạt và phù hợp với từng bài học đó như: xem một đoạn phim ngắn, tổ chức hát kết hợp vận động phụ họa, tổ chức ghép tranh, tổ chức trò chơi từ đó gợi ý HS trả lời và dẫn dắt vào bài mới 5
6. 3.2. Áp dụng kỹ thuật lặp lại bài học. Đọc trơn lời ca và đọc lời ca theo tiết tấu được lặp đi lặp lại nhiều lần, sẽ giúp HS ghi nhớ bài học hơn. Ở phần này tôi thường đọc lần 1 và dùng hiệu lệnh que chỉ lên bảng để cả lớp đọc đồng thanh, yêu cầu HS mỗi câu hát đọc lại 2 lần. Sau đó hướng dẫn HS đọc lời ca kết hợp gõ tiết tấu. 3.3. Vận dụng sáng tạo các phương pháp dạy học. Trong dạy học không có phương pháp dạy học nào là vạn năng, mỗi phương pháp đều có những ưu điểm và hạn chế nhất định. Một giờ dạy tốt là giờ học có sự phối hợp linh hoạt các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học sao cho đạt được mục đích, yêu cầu của bài học, phù hợp điều kiện của nhà trường, đặc biệt là phù hợp với từng đối tượng học sinh. Trong quá trình giảng dạy tôi luôn tích cực học tập, nghiên cứu đổi mới các phương pháp dạy học, vận dụng khéo léo các phương pháp dạy học truyền thống với các phương pháp dạy học mới sao cho phát huy tốt nhất các 6
7. năng lực và phẩm chất của các em như: Phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp trò chơi học tập * Phương pháp thảo luận nhóm. Thảo luận nhóm là phương pháp học tập cần có sự hợp tác của nhiều thành viên trong lớp nhằm huy động trí tuệ tập thể để giải quyết những nhiệm vụ học tập một cách có hiệu quả mà vẫn tạo được không khí thi đua hào hứng sôi nổi cho học sinh. Phương pháp này phát huy được tính tích cực sáng tạo năng lực sở trường, tinh thần và kỹ năng hợp tác, biết trao đổi, biết lắng nghe, chia sẻ của học sinh trong nhóm. Thông qua các hoạt động thảo luận nhóm, học sinh có cơ hội trao đổi bàn bạc, giúp đỡ tương trợ nhau trong học tập. Có nhiều hình thức học tập theo nhóm như: nhóm đôi, nhóm bàn, nhóm tổ tuy nhiên tùy từng mục tiêu cần đạt mà tôi đã lựa chọn phối hợp một cách hợp lý các hình thức học tập theo nhóm khác nhau. * Sử dụng linh hoạt các trò chơi âm nhạc trong dạy học. Do đặc điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học, nhất là học sinh đầu cấp tiểu học (lớp 1,2,3) mới chuyển từ trường mầm non sang tiểu học, khi hoạt động chủ đạo là chơi là chính giờ chuyển sang hoạt động chủ đạo là học tập, học sinh sẽ cảm thấy bỡ ngỡ, căng thẳng về tâm lí. Để giúp học sinh ổn định về tâm lí, hứng thú với hoạt động học tập, giáo viên thường sử dụng trò chơi học tập trong các môn học. Nắm bắt được điều đó, trong các giờ học âm nhạc, tôi cũng tăng cường sử dụng các trò chơi âm nhạc trong các hoạt động, đặc biệt là ở hoạt động Vận dụng - Sáng tạo, nhằm thay đổi không khí lớp học, kích thích hứng thú học tập và sáng tạo của học sinh. Các trò chơi học tập sẽ phát huy trí tưởng tượng, kích thích sự phát 7
8. triển trí tuệ, năng lực cảm thụ âm nhạc, năng lực thẩm mĩ và nghệ thuật của học sinh. Thông qua các trò chơi học tập, học sinh được “Học mà chơi, chơi mà học” từ đó giúp các em khắc sâu kiến thức, phát triển kỹ năng và đặc biệt là phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập. Giờ học nhờ đó mà trở nên nhẹ nhàng, lôi cuốn và hấp dẫn học sinh. Trong thực tế dạy học tôi thấy giờ học nào mà giáo viên tổ chức linh hoạt được nhiều trò chơi cho học sinh thì sẽ gây được hứng thú cho các em, tiết học trôi qua một cách nhẹ nhàng, thoải mái vừa tạo được sự hứng thú cho HS vừa mang tính giáo dục cao. 3.4. Sử dụng linh hoạt các thiết bị, đồ dùng dạy học. Cuộc Cách mạng công nghệ 4.0 đã mang đến sự chuyển biến và thay đổi lớn trong hình thức, phương pháp dạy học. Việc ứng dụng các thiết bị hiện đại vào bài giảng đã và đang được hiện thực hóa hơn bao giờ hết. Trong mỗi giờ học tôi thường khéo léo phát huy tối đa hiệu quả đồ dùng dạy học sẵn có như: mô hình tranh ảnh, sách giáo viên, thanh phách, chuông... đồng thời kết hợp với các phương tiện dạy học hiện đại khác như: máy chiếu, video Trong các giờ học âm nhạc, tôi thường hướng dẫn học sinh sử dụng các nhạc cụ phù hợp với bài học như: Thanh phách, chuông, trống nhỏ, tem bơ rin, đồ dùng học tập tự làm, nhờ đó học sinh nắm chắc tiết tấu của bài hát một cách nhẹ nhàng, dễ hiểu. Tôi cũng hướng dẫn học sinh tự làm một số đồ dùng trực quan, nhạc cụ gõ tự 8
9. tạo bằng nhiều chất liệu khác nhau như: chai nhựa đựng một vài viên bi, hòn sỏi,.. để làm nhạc cụ tự tạo theo từng bài dạy hấp dẫn học sinh. Tôi cũng phối hợp linh hoạt giữa các thiết bị và đồ dùng dạy học để đảm bảo hiệu quả bài dạy, các thiết bị hiện đại được sử dụng đúng mục đích, đúng mức độ và cường độ, sử dụng phù hợp với nội dung bài, minh họa một cách độc đáo thú vị cho bài học thì sẽ kích thích hứng thú học tập của các em. 3.5. Tăng cường hát kết hợp động tác cơ thể. Trong chương trình GDPT mới 2018. Đối với môn Âm nhạc, khi các em hát thuộc lời ca bài hát, các em sẽ thể hiện được sự tự tin, biểu diễn trước đám đông. Để làm được điều đó, tôi thấy việc vận dụng hát kết hợp với động tác cơ thể mang lại ý nghĩa quan trọng trong hình thành những năng lực cần thiết để thể hiện âm nhạc, năng lực cảm thụ âm nhạc, ứng dụng và sáng tạo âm nhạc cho HS 3.6. Ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học. Với phương châm đi trước đón đầu trong việc thực hiện nhiệm vụ giáo dục, trường Tiểu học Trường Thành đã sớm triển khai việc ứng dụng công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp dạy học và coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm của nhà trường và là tiêu chí đánh giá mỗi giáo viên. Được sự ủng hộ của các cấp, ban ngành cũng như Ban giám hiệu Nhà trường, hội Cha mẹ HS, trong những năm học qua, cơ sở hạ tầng của trường được cung cấp các trang thiết bị hiện đại hỗ trợ cho việc giảng dạy, đáp ứng kịp thời yêu cầu thực tiễn giảng dạy: Nhà trường có một phòng tin học với 22 bộ máy tính phục vụ cho việc dạy và học. GV thường xuyên sử dụng phần mềm Powerpoint, sử dụng thiết bị dạy học số vào giảng dạy, 13/13 lớp học có sử dụng ti vi kết nối mạng Intenet. Cử GV tham gia cuộc thi “Xây dựng thiết bị dạy học 9
10. số” do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức, HS tham gia các cuộc thi như Trạng nguyên Tiếng Việt trên Internet... Giáo viên được tham gia các lớp tập huấn sử dụng công nghệ thông tin vào bài dạy, luôn nhiệt tình, sáng tạo, có ý thức đổi mới phương pháp dạy học. Học sinh rất say mê và hứng thú với giờ học môn Âm nhạc, đặc biệt là những tiết học có sử dụng công nghệ thông tin. Trong quá trình dạy hát, tôi thường sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học số vào giảng dạy, sử dụng phần mềm PowerPoint và phần mềm soạn nhạc Musecore, Encore, phần mềm cắt video, chỉnh sửa hình ảnh Capcut để thiết kế bài dạy hát (Bao gồm cả nhạc và lời). Xây dựng các trò chơi học tập môn Âm nhạc trên các phần mềm hấp dẫn, lôi cuốn học sinh. 3.7. Thường xuyên khích lệ động viên khen ngợi học sinh. Đặc điểm tâm sinh lí học sinh tiểu học thường thích được khen, được động viên, được ghi nhận, nên lời khen, lời khích lệ kịp thời của cô giáo sẽ là động lực thúc đẩy các em cố gắng hơn, phấn khởi hơn trong giờ học. Đặc biệt hiện nay, việc đổi 10