Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THCS môn Lịch sử và Địa lý

Nội dung text: Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THCS môn Lịch sử và Địa lý

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020
2. B<) GIAO DT)C VA DAO T ~0 TRUONG DAI HOC SV PRAM CHUONG TRiNH ETEP THANH PH6 H6 cHi MINH TAl LIEU. HUONG DAN BOI DUONG GIAo vrEN PH6 THONG coT cAN (Bbi du5ng tn.rc tiSp) MO DUN 2 SU DUNG. PHUONG PHAP DAY. HOC. VA GIAO DUC . PHAT TRIEN PIIAM CHAT, NANG Ll/C HQC SINH TRUNG HQC CO SO MON LICH. SUVA DIA . Li Da. i dien . Ban bien soan. Chu bien TS. Pham. Thi . Binh Thanh phB HB Chi Minh - nam 2020
3. MỤC LỤC Ban biên soạn tài liệu 4 Kí hiệu viết tắt 5 Chú giải thuật ngữ 6 Đề cương chi tiết mô đun 7 1. Giới thiệu tổng quan về mô đun 7 2. Yêu cầu cần đạt của mô đun 8 3. Nội dung chính 8 4. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng 8 Nội dung 1. Những vấn đề chung về phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 23 Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trong môn lịch sử và địa lí ở trung học cơ sở 25 Nội dung 3. Lựa chọn và sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học một chủ đề trong môn lịch sử và địa lí ở trung học cơ sở 27 Nội dung 4. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp tại trường và địa phương 31 5. Tài liệu đọc 32 Nội dung 1. Những vấn đề chung về dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 32 Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học cơ sở trong môn lịch sử và địa lí 58 Nội dung 3. Lựa chọn, sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học một chủ đề trong môn lịch sử và địa lí 104 Phụ lục 122 Phụ lục 1. Kế hoạch dạy học minh hoạ 122 Phụ lục 2. Kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp 150 Phụ lục 3. Khung kế hoạch dạy học 163 Dánh giá khoá học 165 Danh mục tài liệu tham khảo 166 3
4. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU 1. TS. Phạm Thị Bình, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. ThS. Nhữ Thị Phương Lan, Trường Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí Minh 3. GS.TS. Nguyễn Viết Thịnh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 4. TS. Phan Văn Phú, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 5. TS. Nguyễn Văn Luyện, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 6. ThS. Hà Văn Thắng, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 7. PGS.TS. Đào Tuấn Thành, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 8. TS. Tưởng Phi Ngọ, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 9. TS. Nguyễn Văn Ninh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội CỘNG TÁC VIÊN 1. ThS. Hồ Thanh Tâm, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. ThS. Nguyễn Chí Tuấn, Trường THCS - THPT Đinh Thiện Lý, Thành phố Hồ Chí Minh 3. TS. Lê Thị Lành, Trường Đại học Quy Nhơn 4
5. KÍ HIỆU VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Viết đầy đủ BCV Báo cáo viên CT Chương trình GD Giáo dục GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên GVPT Giáo viên phổ thông HĐGD Hoạt động giáo dục HS Học sinh HTDH Hình thức dạy học HV Học viên KHBD Kế hoạch bài dạy KTDH Kĩ thuật dạy học NL Năng lực PC Phẩm chất PHT Phiếu học tập PP Phương pháp PPDH Phương pháp dạy học PP, KTDH Phương pháp, kĩ thuật dạy học PTTQ Phương tiện trực quan SGK Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TNKQ Trắc nghiệm khách quan YCCĐ Yêu cầu cần đạt 5
6. CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ Thuật ngữ, khái niệm Giải thích Bao gồm nhiều hoạt động nối tiếp nhau trong tiến trình Chuỗi hoạt động học dạy học. Là đề tài hay vấn đề được chọn làm nội dung chính trong dạy Chủ đềb ài học học. Là bản mô tả chi tiết mục tiêu, tiến trình tổ chức hoạt động dạy học một chủ đề hoặc nội dung. Trong tài liệu này, sử dụng thuật Kế hoạch bài dạy ngữ kế hoạch bài dạy (KHBD) thay cho giáo án hoặc kế hoạch bài học. “Trong giáo dục, có thể hiểu chiến lược dạy học, giáo dục của giáo viên là quan điểm về dạy học, giáo dục và kế hoạch tổng quát về sự phối hợp, vận dụng phù hợp các biện pháp, phương Chiến lược 1 dạy học tiện, điều kiện nhằm định hướng thực hiện và hoàn thành hiệu quả các mục tiêu dạy học, giáo dục cụ thể phù hợp với bối cảnh giáo dục trong sự chủ động của người giáo viên.” Là những năng lực cơ bản, thiết yếu để con người có thể sống và làm việc bình thường trong xã hội; được hình thành, phát Năng lực chung triển thông qua tất cả các môn học và hoạt động giáodục: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Là những năng lực được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học và hoạt động giáo dục nhất định: năng lực Năng lực đặc thù ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ, năng lực thể chất. Là năng lực đặc thù của môn học với 3 thành phần (tìm hiểu lịch Năng lực lịch sử sử, nhận thức và tư duy lịch sử, vận dụng kiến thức và kĩ năng đã học). Là năng lực đặc thù của môn học với 3 thành phần (nhận thức địa Năng lực địa lí lí, tìm hiểu địa lí, vận dụng kiến thức và kĩ năng đã học). 1 Theo Từ điển Tiếng Việt 1, “Chiến lược: Phương châm và kế hoạch có tính chất toàn cục, xác định mục tiêu chủ yếu và sự sắp xếp lực lượng trong suốt cả một thời kì của cuộc đấu tranh xã hội ”. 6
7. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC CƠ SỞ MÔN LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020