Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Hóa học

Nội dung text: Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Hóa học

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN HÓA HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020 1
2. B<) GIAO DT)C VA DAO T ~0 TRVONG DAI HOC SV PRAM CHVONG TRiNH ETEP THANH PHO HO cHi MINH TAl LIEU. HUONG DAN BOI DUONG GIAO VIEN PHO THONG COT cAN (B6i du5ng trvc tiSp) MO DUN 2 SU DUNG. PHUONG PHAP DAY. HOC. VA GIAO DUC . PHAT TRIEN PIIAM CHAT, NANG Ll/C HQC SINH TRUNG HQC PHO THONG MONHOAHQC Dai. dien. Ban bien soan. Chu bien TS. Thai Hoai Minh Thanh phfi Hfi Chi Minh - nam 2020
3. MỤC LỤC Ban biên soạn tài liệu 4 Kí hiệu viết tắt 5 Chú giải thuật ngữ 6 Đề cương chi tiết mô đun 7 1. Giới thiệu tổng quan về mô đun 7 2. Yêu cầu cần đạt của mô đun 7 3. Nội dung chính 8 4. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng 8 5. Tài liệu đọc 38 Nội dung 1. Những vấn đề chung về dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 33 Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông trong môn hoá học 56 Nội dung 3. Lựa chọn, sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học một chủ đề (bài học) trong môn hoá học 95 Nội dung 4. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp Tại trường và địa phương 112 Phụ lục 136 Phụ lục 1. Kế hoạch bài dạy minh hoạ 136 Phụ lục 2. Khung kế hoạch bài dạy 143 Đánh giá khoá học 159 Danh mục tài liệu tham khảo 160 3
4. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU 1. TS. Thái Hoài Minh, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh 2. PGS.TS. Đặng Thị Oanh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 3. PGS.TS. Dương Bá Vũ, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh 4. PGS.TS. Đào Thị Việt Anh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 5. TS. Trịnh Lê Hồng Phương, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh 6. ThS. Nguyễn Ngọc Hưng, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh CỘNG TÁC VIÊN 1. ThS. Đào Thị Hoàng Hoa, Trường Đại học Sư phạm Thành Phố Hồ Chí Minh 2. ThS. Nguyễn Cửu Phúc, Trường THPT Nguyễn Công Trứ, Thành Phố Hồ Chí Minh 3. CN. Nguyễn Minh Tài, Trường THPT Nguyễn Công Trứ, Thành Phố Hồ Chí Minh 4
5. KÍ HIỆU VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Viết đầy đủ BCV Báo cáo viên CT Chương trình GDPT Giáo dục phổ thông GD Giáo dục GV Giáo viên HS Học sinh HV Học viên KHBD Kế hoạch bài dạy KTDH Kĩ thuật dạy học NL Năng lực PC Phẩm chất PPDH Phương pháp dạy học SGK Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông 5
6. CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ Thuật ngữ, Giải thích khái niệm Là bản mô tả chi tiết mục tiêu, tiến trình tổ chức hoạt động dạy học một chủ đề hoặc nội dung. Trong tài liệu này, sử dụng Kế hoạch bài dạy thuật ngữ kế hoạch bài dạy (KHBD) thay cho giáo án, kế hoạch bài học và kế hoạch dạy học.1 Là một biểu hiện đặc thù của NL khoa học tự nhiên với các Năng lực hoá học thành phần: nhận thức hoá học; tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ hoá học; vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học. Là kết quả mà HS cần đạt được về PC và NL sau mỗi cấp học, lớp học ở từng môn học và hoạt động giáo dục; trong đó, Yêu cầu cần đạt mỗi cấp học, lớp học sau đều có những yêu cầu riêng cao hơn, đồng thời bao gồm những yêu cầu đối với các cấp học, lớp học trước đó. CT môn Hoá học sử dụng một số động từ để thể hiện mức độ Từ ngữ thể hiện đáp ứng yêu cầu cần đạt về NL của người học. Một số động mức độ đáp ứng từ được sử dụng ở các mức độ khác nhau nhưng trong mỗi yêu cầu cần đạt trường hợp thể hiện một hành động có đối tượng và yêu cầu cụ thể. Trong giáo dục, có thể hiểu chiến lược dạy học, giáo dục của giáo viên là quan điểm về dạy học, giáo dục và kế hoạch tổng Chiến lược 2 dạy quát về sự phối hợp, vận dụng phù hợp các biện pháp, phương học tiện, điều kiện nhằm định hướng thực hiện và hoàn thành hiệu quả các mục tiêu dạy học, giáo dục cụ thể phù hợp với bối cảnh giáo dục trong sự chủ động của người giáo viên. 1 Một số cách diễn giải khác: (1) Là kế hoạch và dàn ý lên lớp của giáo viên, bao gồm chủ đề/bài học của giờ lên lớp, mục đích giáo dục (GD) và giáo dưỡng, nội dung, phương pháp, thiết bị, những hoạt động cụ thể của thầy và trò, khâu kiểm tra đánh giá (2) Là bản thiết kế cho tiến trình một chủ đề/bài học, là bản kế hoạch mà người giáo viên dự định sẽ thực hiện tổ chức trên lớp/ trên nhóm đối tượng HS nào đó. Với một chủ đề/ bài học nào đó, với những đối tượng HS khác nhau, với những giáo viên khác nhau thì sẽ có những bản kế hoạch bài dạy khác nhau. 2 Theo Từ điển Tiếng Việt 2, “Chiến lược: Phương châm và kế hoạch có tính chất toàn cục, xác định mục tiêu chủ yếu và sự sắp xếp lực lượng trong suốt cả một thời kì của cuộc đấu tranh xã hội ”. 6
7. ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔ ĐUN 1. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MÔ ĐUN Mô đun 2 “Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển PC, NL học sinh trung học phổ thông môn Hoá học” được triển khai nhằm bồi dưỡng, nâng cao NL lựa chọn và sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển PC và NL của học sinh cho giáo viên môn Hóa học ở trung học phổ thông. Hoàn thành mô đun này, không những thầy cô tổ chức được hoạt động dạy học môn Hóa học theo các yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà còn đáp ứng được các tiêu chí của tiêu chuẩn Phát triển chuyên môn, nghiệp vụ đối với giáo viên theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT, ngày 22/8/2018 của Bộ Trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông. Mô đun này bao gồm các nội dung chính: − Tìm hiểu các xu hướng hiện đại về phương pháp, kĩ thuật dạy học và giáo dục nhằm phát triển PC, NL học sinh trung học phổ thông; − Lựa chọn, sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học phù hợp nhằm phát triển PC, NL học sinh trung học phổ thông môn Hóa học trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018; − Lựa chọn, xây dựng các chiến lược dạy học, giáo dục hiệu quả phù hợp với học sinh trung học phổ thông. Số tiết mô đun: 40 tiết (gồm 16 tiết lí thuyết và 24 tiết thực hành) Tài liệu đọc trong mô đun được xây dựng theo định hướng tổ chức hoạt động bồi dưỡng kết hợp (trực tuyến và trực tiếp), cụ thể: − Giai đoạn trực tuyến 1: 5 ngày; − Giai đoạn trực tiếp: 3 ngày; − Giai đoạn trực tuyến 2: 7 ngày. Để đạt được hiệu quả bồi dưỡng, người học cần phải tham gia đầy đủ các hoạt động dạy học trực tuyến và trực tiếp. Đồng thời, phải tự tăng cường khả năng tự học, tư nghiên cứu, tự trao đổi thảo luận với đồng nghiệp để hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Tự đánh giá được sự phát triển của NL bản thân về nghiệp vụ trước và sau khi tham gia bồi dưỡng theo nội dung mô đun. 2. YÊU CẦU CẦN ĐẠT CỦA MÔ ĐUN − Phân tích được những vấn đề chung về phương pháp, kĩ thuật dạy học và giáo dục phát triển PC, NL học sinh trung học phổ thông; 7
8. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN HÓA HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020 1