Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Lịch sử

Nội dung text: Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Lịch sử

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN LỊCH SỬ Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020
2. B<) GIAO Dl)C VA DAO T ~0 TRUONG D~I HOC SV PHAM CHVONG TRiNH ETEP THANH PH6 H6 cHi MINH TAl LIEU. HUONG DAN BOI DUONG GIAo VIEN PHO THONG coT cAN (B6i du5ng tn.rc tiSp) MOD" UN 2 SU DUNG. PHUONG PIIAP DAY. HOC . VA GIAO DUC. PHAT TRIEN PIIAM CHAT, NANG Ll)'C HQC SINH TRUNG HQC PHO THONG MONLJCHSU Dai. die .n Ban bien soan. Chu bien ThS. Nhfr Thj Phrrong Lao Thanh phB HB Chi Minh - nam 2020
3. MỤC LỤC Ban biên soạn tài liệu 5 Kí hiệu viết tắt 6 Chú giải thuật ngữ 7 Đề cương chi tiết mô đun 8 1. Giới thiệu tổng quan về mô đun 8 2. Yêu cầu cần đạt của mô đun 8 3. Nội dung chính 9 4. Tổ chức hoạt động bồi dưỡng 9 Nội dung 1. Những vấn đề chung về phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 9 Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trong môn Lịch sử ở Trung học phổ thông 26 Nội dung 3. Lựa chọn và sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học một chủ đề trong môn Lịch sử ở Trung học phổ thông 29 Nội dung 4. Xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp tại trường và địa phương 34 5. Tài liệu đọc 35 Nội dung 1. Những vấn đề chung về phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực 44 Nội dung 2. Các phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông trong môn Lịch sử 58 Nội dung 3. Lựa chọn, sử dụng phương pháp và kĩ thuật dạy học một chủ đề (bài học) trong môn Lịch sử 89 Phụ lục 111 Phụ lục 1. Kế hoạch dạy học minh hoạ 111 Phụ lục 2. Kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp 127 Phụ lục 3. Khung kế hoạch dạy học 140 3
4. Đánh giá khoá học 140 Danh mục tài liệu tham khảo 144 4
5. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU 1. ThS. Nhữ Thị Phương Lan, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. TS. Tưởng Phi Ngọ,Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 3. PGS.TS. Ngô Minh Oanh, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 4. TS. Ngô Chơn Tuệ, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 5. PGS.TS. Nguyễn Mạnh Hưởng, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 6. PGS.TS. Đào Tuấn Thành, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 7. TS. Nguyễn Văn Ninh, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 8. TS. Nguyễn Đức Cương, Trường Đại học Sư phạm Huế CỘNG TÁC VIÊN 1. ThS. Hồ Thanh Tâm, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. ThS. Nguyễn Kim Tường Vy, Trường THPT Nguyễn Hiền, Quận 11, Thành phố Hồ Chí Minh 5
6. KÍ HIỆU VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Viết đầy đủ BCV Báo cáo viên CT Chương trình GDPT Giáo dục phổ thông GD Giáo dục GV Giáo viên GVPT Giáo viên phổ thông HS Học sinh HV Học viên KHBD Kế hoạch bài dạy KTDH Kĩ thuật dạy học NL Năng lực PC Phẩm chất PPDH Phương pháp dạy học PP, KTDH Phương pháp, Kĩ thuật dạy học SGK Sách giáo khoa THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông 6
7. CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ Thuật ngữ, Giải thích khái niệm Chuỗi hoạt động Bao gồm nhiều hoạt động nối tiếp nhau trong tiến trình dạy học học Chủ đề dạy học Là đề tài hay vấn đề được chọn làm nội dung chính trong dạy học Là bản mô tả chi tiết mục tiêu, tiến trình tổ chức hoạt động dạy học Kế hoạch bài dạy một chủ đề hoặc nội dung. Trong tài liệu này, sử dụng thuật ngữ kế hoạch bài dạy (KHBD) thay cho giáo án hoặc kế hoạch bài học1. Là những năng lực cơ bản, thiết yếu để con người có thể sống và làm việc bình thường trong xã hội; được hình thành, phát triển thông qua Năng lực chung tất cả các môn học và hoạt động giáo dục: năng lực tự chủ và tự học, năng lực giao tiếp và hợp tác, năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo. Là những năng lực được hình thành, phát triển chủ yếu thông qua một số môn học và hoạt động giáo dục nhất định: năng lực ngôn ngữ, Năng lực đặc thù năng lực tính toán, năng lực khoa học, năng lực công nghệ, năng lực tin học, năng lực thẩm mĩ, năng lực thể chất. Là năng lực đặc thù của môn học với 3 thành phần (tìm hiểu lịch sử, Năng lực lịch sử nhận thức và tư duy lịch sử, vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học) “Trong giáo dục, có thể hiểu chiến lược dạy học, giáo dục của giáo viên là quan điểm về dạy học, giáo dục và kế hoạch tổng Chiến lược 2 quát về sự phối hợp, vận dụng phù hợp các biện pháp, phương dạy học tiện, điều kiện nhằm định hướng thực hiện và hoàn thành hiệu quả các mục tiêu dạy học, giáo dục cụ thể phù hợp với bối cảnh giáo dục trong sự chủ động của người giáo viên.” 1 Một số cách diễn giải khác: (1) Là kế hoạch và dàn ý lên lớp của GV, bao gồm chủ đề/bài học của giờ lên lớp, mục đích giáo dục (GD) và giáo dưỡng, nội dung, phương pháp, thiết bị, những hoạt động cụ thể của thầy và trò, khâu kiểm tra đánh giá (2) Là bản thiết kế cho tiến trình một chủ đề/bài học, là bản kế hoạch mà người giáo viên dự định sẽ thực hiện tổ chức trên lớp/ trên nhóm đối tượng HS nào đó. Với một chủ đề/ bài học nào đó, với những đối tượng HS khác nhau, với những giáo viên khác nhau thì sẽ có những bản KHDH (giáo án) khác nhau. 2 Theo Từ điển Tiếng Việt 2, “Chiến lược: Phương châm và kế hoạch có tính chất toàn cục, xác định mục tiêu chủ yếu và sự sắp xếp lực lượng trong suốt cả một thời kì của cuộc đấu tranh xã hội ”. 7
8. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN LỊCH SỬ Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020