Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Sinh học

Nội dung text: Tài liệu Hướng dẫn bồi dưỡng giáo viên phổ thông cốt cán - Mô đun 2: Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh THPT môn Sinh học

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN SINH HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020
2. B(> GIAO DT)C VA DAO T~O TRUONG DAI HOC SU PRAM CHUdNG TRiNH ETEP THANH PH6 H6 cHi MINH TAl LI~U HUONG DAN BOI nlfO'NG GIAo VIEN PHO THONG coT cAN (B6i du5ng tn,rc tiSp) MO" DUN 2 SU DT)NG PHUONG PHAP D~ Y HQC VA GIAO DT)C PHAT TRIEN PIIAM CHAT, NANG Ll)'C HQC SINH TRUNG HQC PHO THONG MONSINHHQC Da.i dien . Ban bien soa . n Chu bien TS. Ph~m Dinh Van Thanh phB HB Chi Minh - nam 2020
3. MỤC LỤC MỤC LỤC 3 BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU 4 KÍ HIỆU VIẾT TẮT 5 CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ 6 ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔ ĐUN 7 1. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MÔ ĐUN 7 2. YÊU CẦU CẦN ĐẠT CỦA MÔ ĐUN 8 3. NỘI DUNG CHÍNH 8 4. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG 8 5. TÀI LIỆU ĐỌC 35 NỘI DUNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ DẠY HỌC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC 35 NỘI DUNG 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT DẠY HỌC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG MÔN SINH HỌC 56 NỘI DUNG 3. LỰA CHỌN, SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC CHỦ ĐỀ TRONG MÔN SINH HỌC 92 NỘI DUNG 4. XÂY DỰNG KẾ HOẠCH HỖ TRỢ ĐỒNG NGHIỆP 110 PHỤ LỤC 118 PHỤ LỤC 1. KẾ HOẠCH BÀI DẠY (MINH HOẠ) 118 PHỤ LỤC 2. KHUNG KẾ HOẠCH BÀI DẠY 129 ĐÁNH GIÁ KHOÁ HỌC 131 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 132 3
4. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU 1. TS. Phạm Đình Văn, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 2. ThS. Quách Văn Toàn Em, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 3. PGS.TS. Phan Thị Thanh Hội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 4. PGS.TS. Phan Đức Duy, Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế 5. TS. Phan Thị Thu Hiền, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 6. PGS.TS. Tống Xuân Tám, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 7. ThS. Lê Phan Quốc, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 8. TS. Nguyễn Thị Thương Huyền, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 9. ThS. Nguyễn Thị Hằng, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 4
5. KÍ HIỆU VIẾT TẮT Kí hiệu viết tắt Viết đầy đủ BCV Báo cáo viên CT Chương trình GVPTCC Giáo viên phổ thông cốt cán GVPTĐT Giáo viên phổ thông đại trà GVSPCC Giảng viên sư phạm chủ chốt GD Giáo dục GDPT Giáo dục phổ thông GV Giáo viên HĐGD Hoạt động giáo dục HS Học sinh HV Học viên KN Kĩ năng KT Kĩ thuật KTDH Kĩ thuật dạy học KWL Know - Want - Learn KWLH Know - Want – Learn - How Learning Management System/Learning LMS/LCMS Content Management System NCKH Nghiên cứu khoa học NL Năng lực PP Phương pháp PPDH Phương pháp dạy học PTDH Phương tiện dạy học THPT Trung học phổ thông YCCĐ Yêu cầu cần đạt 5
6. CHÚ GIẢI THUẬT NGỮ Thuật ngữ, Giải thích khái niệm Trong giáo dục, có thể hiểu chiến lược dạy học, giáo dục của giáo viên là quan điểm về dạy học, giáo dục và kế hoạch tổng quát về sự phối hợp, vận dụng phù hợp các biện pháp, phương tiện, điều kiện nhằm định hướng thực hiện và hoàn thành hiệu quả các mục tiêu dạy học, Chiến lược 1 giáo dục cụ thể phù hợp với bối cảnh giáo dục trong sự chủ động của dạy học người giáo viên. Là bản mô tả chi tiết, hệ thống về mục tiêu và tiến trình tổ chức hoạt động dạy học một chủ đề hoặc nội dung của GV. Kế hoạch bài dạy Trong tài liệu này, thuật ngữ “kế hoạch bài dạy” được dùng thay cho “giáo án”. Là những năng lực nhận thức các kiến thức sinh học cơ bản trong chương Năng lực nhận thức trình môn Sinh học, gồm trình bày, phân tích các kiến thức sinh học cốt lõi sinh học và các thành tựu công nghệ sinh học trong các lĩnh vực. Là năng lực thực hiện quy trình tìm hiểu thế giới sống, gồm: – Đề xuất vấn đề liên quan đến thế giới sống; Năng lực tìm hiểu – Đưa ra phán đoán và xây dựng giả thuyết; thế giới sống – Lập kế hoạch thực hiện; – Thực hiện kế hoạch; – Viết, trình bày báo cáo và thảo luận. Năng lực vận dụng Là năng lực vận dụng được kiến thức, kĩ năng đã học để giải thích, đánh giá các kiến thức, kĩ hiện tượng thường gặp trong tự nhiên và trong đời sống; có thái độ và hành năng đã học vi ứng xử thích hợp, gồm: Giải thích thực tiễn; Có hành vi, thái độ thích hợp. 1 Theo Từ điển Tiếng Việt 1, “Chiến lược: Phương châm và kế hoạch có tính chất toàn cục, xác định mục tiêu chủ yếu và sự sắp xếp lực lượng trong suốt cả một thời kì của cuộc đấu tranh xã hội ”. 6
7. ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔ ĐUN 1. GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ MÔ ĐUN Mô đun 2 “Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông môn Sinh học” được triển khai nhằm bồi dưỡng, nâng cao năng lực lựa chọn và sử dụng phương pháp, kĩ thuật dạy học phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh cho giáo viên môn Sinh học ở trung học phổ thông. Hoàn thành mô đun này, không những thầy côtổ chức được hoạt động dạy học môn Sinh học theo các yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 mà còn đáp ứng được các tiêu chí của tiêu chuẩn Phát triển chuyên môn, nghiệp vụ đối với giáo viên theo Thông tư số 20/2018/TT-BGDĐT, ngày 22/8/2018 của Bộ Trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên cơ sở giáo dục phổ thông. Mô đun này bao gồm các nội dung chính: − Tìm hiểu các xu hướng hiện đại về phương pháp, kĩ thuật dạy học nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông; − Lựa chọn, sử dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học phù hợp nhằm phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông môn Sinh học trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018; − Lựa chọn, xây dựng các chiến lược dạy học hiệu quả phù hợp với học sinh trung học phổ thông. Số tiết mô đun: 40 tiết (gồm 16 tiết lí thuyết và 24 tiết thực hành) Tài liệu đọc trong mô đun được xây dựng theo định hướng tổ chức hoạt động bồi dưỡng kết hợp (trực tuyến và trực tiếp), cụ thể: − Giai đoạn qua mạng 1: 5 ngày; − Giai đoạn trực tiếp: 3 ngày; − Giai đoạn qua mạng 2: 7 ngày. Để đạt được hiệu quả bồi dưỡng, người học cần phải tham gia đầy đủ các hoạt động dạy học qua mạng và trực tiếp. Đồng thời, phải tự tăng cường khả năng tự học, tự nghiên cứu, trao đổi thảo luận với đồng nghiệp để hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Tự đánh giá được sự phát triển của năng lực nghiệp vụ trước và sau khi tham gia bồi dưỡng theo nội dung mô đun. Mô đun 2 “Sử dụng phương pháp dạy học và giáo dục phát triển phẩm chất, năng lực học sinh trung học phổ thông môn Sinh học” được tiến hành bồi dưỡng bằng hình thức hiện đại. Hi vọng thầy cô sẽ được trải nghiệm một mô đun thật lí thú với nhiều cảm xúc và ấn tượng tích cực. 7
8. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM CHƯƠNG TRÌNH ETEP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Bồi dưỡng trực tiếp) MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG MÔN SINH HỌC Thành phố Hồ Chí Minh - năm 2020